!!!~=Bal_qiz=~!!! [Off] (31.01.2011 / 14:08)
Bu gün Azərbaycan tarixinin qızıl
səhifələrindən birini yazmış
görkəmli dövlət xadimi Məmməd
Əmin Rəsulzadənin doğum
günündur.
Tanınmış ictimai-siyasi xadim,
Şərqdə ilk demokratik
respublikanın banisi Məmməd
Əmin Rəsulzadə 1884-cü il
yanvarın 31-də Bakının Novxanı
kəndində anadan olub. O, ilk
təhsilini rus-müsəlman
məktəbində, sonra isə Bakı
texniki məktəbində alıb. Böyük
vətənpərvərin "Müxəmməs" adlı
ilk ədəbi əsəri 1903-cü ildə
"Şərqi-rus" qəzetində dərc
olunub. Məmməd Əmin
Rəsulzadənin ilk imzası ədəbi
əsərin sonunda olsa da, sonralar
o, daha çox siyasi çəkili yazıları ilə
tanınmağa başlayır və bir müddət
sonra siyasi fəaliyyətini
genişləndirən dövlət xadimi
"Hümmət" sosial-demokrat
təşkilatının yaradıcılarından
birinə çevrilir. 1902-ci ildə 18
yaşlı Məmməd Əmin Rəsulzadə ilk
siyasi təşkilatı "Müsəlman gənclik
təşkilatını" qurur. Siyasi
fəaliyyətinə görə, o, 24 yaşında
vətəndən ayrılmaq
məcburiyyətində qalır, İrana
gedərək o zaman başlayan
Səttarxan hərəkatında fəal iştirak
edir.
"Bu adam 25 yaşında Tehrana
gedir farslar üçün Avropa
səviyyəsində 4 səhifəlik qəzet çap
etdirir. Burada baş redaktor kimi
çalışır. Bu dövr ərzində 30
məqalə çap etdirir. 125 başlıqlı
məqaləsi nəşr olunur baş
redaktor kimi", – deyə professor
Şirməmməd Hüseynov bildirib.
Sonra isə yolu Türkiyədən keçir.
1913-cü ildə Romanovlar
sülaləsinin 300 illiyilə bağlı
olaraq, hökumət mühacirləri
bağışlayır. Məmməd Əmin
Rəsulzadə beş illik ayrılıqdan
sonra vətənə qayıdır və 1911-ci
ildə yaradılmış "Müsavat"
partiyasının 1917-ci ilin
oktyabrında Bakıda keçirilən
birinci qurultayında sədr seçilir.
Böyük dövlət xadimi bu illərdə də
xalqının və millətinin taleyindən
narhatlıq duyulan əsərlərini
yazmaqda davam edir. Onun şah
əsəri isə 1918-cü il mayın 28-də
Fətəli Xan Xoyski ilə birgə
qurduğu Azərbaycan Demokratik
Respublikası olur.
"O kəslər ki, dövlət yaradıb, o
kəslər ki, dövlətin yaranmasına
başçılıq edib bünlar müqəddəs
insanlardır. Dünyada 3700-dən
artıq xalq var. Onların cəmi 200-ü
dövlət kimi formalaşıb. Təsəvvür
edin, Hindistanda 80 milyonlaq
xalq var, dövləti yoxdur. Xalq
cumhuriyyəti yarananda isə
Azərbaycanın 1 milyon 800 min
əhalisi var idi. Bundan böyük
fədakarlıq ola bilərmi?”,- deyə
professor Şirməmməd Hüseynov
əlavə edib.
Qısa ömür sürən bu dövlət 1920-
ci ilin aprelində sovet
qoşunlarının müdaxiləsi ilə süqut
edir. Elə həmin il Rəsulzadə
qırmızı ordunun əsgərləri
tərfindən Ləhic kəndində həbs
olunur. 1922-ci ildə isə Rəsulzadə
SSRİ sərhədlərini həmişəlik tərk
edir. Məmməd Əmin
Rəsulzadənin nəvəsi Rəis
Rəsulzadə deyir ki, babası
həyatının sonunadək Azərbaycan
üçün çalışıb.
"Mövcüd Azərbaycan
respublikasının yaranması
Məmməd Əmin Rəsulzadənin
uzun sürən mübarizəsinin
nəticəsi olub. Fəövqəladə
şəxsiyyət olan Məmməd Əmin
Rəsulzadə nəinki Azərbaycan,
Şərq, eləcə də Qərbdə demokrat
və siyasi xadim kimi tanınıb.
Məmməd Əminin ən böyük qayəsi
Azərbaycanın istiqlalı olub",–
deyə M.Ə. Rəsulzadənin nəvəsi
Rəis Rəsulzadə bildirib.
Məmməd Əmin Rəsulzadənin
cümhuriyyətin süqutundan sonra
dediyi, şüara çevrilən bu sözləri
də onun Azərbaycanın yenidən
müstəqillik qazanacağına inamını
əks etdirir: "Azərbaycanın bu
qədər fəlakətlər nəticəsində ələdə
etdiyi qazanc varsa, o da istiqlal
fikrinin rüsüxüdür. İndi istiqlal və
hakimiyyəti milliyyə sevdası ilə
yaşayan bir Azərbaycan gəncliyi
vardır ki, "Çeka"nın amansız
edamlarına rəğmən gecə-gündüz
çalışır, ilk fürsət və imkan
gözləyir. Bu fürsət gəlincə, o
meydana çıxacaq və o zaman
yanıq könüldə atəşin cizgilərlə
mənən nəqş olunan bayrağı
maddətən yüksəldərək
deyəcəkdir - Bir kərə yüksələn
bayraq bir daha enməz!".
Ömrünün qalan hissəsini Paris və
Berlində keçirən dövlət xadimi
Məmməd Əmin Rəsulzadə 1955-
ci ildə Ankarada, 71 yaşında uzun
sürən şəkər xəstəliyindən vəfat
edir. Məmməd Əmin Rəsulzadə
Türkiyənin Ankara şəhərində Əsri
qəbristanlığında dəfn edilib.