B.O.S.S [Off] (28.01.2023 / 13:11)
Talmud, Sokrat və iki nəfər bacada.
Yəhudi məsəli.20-ci illərin ortalarında bir gənc yəhudi Nyu Yorklu məşhur ravvinin yanına gəlib deyir ki, mən Talmudu öyrənmək istəyirəm.
- Sən arameycə bilirsən? - ravvin soruşdu.
- Xeyr.
- Bəs ivrit?
- Xeyr.
- Bəs uşaq vaxtı Toranı oxumusan?
- Xeyr, rabbi. Lakin siz narahat olmayın. Mən Berkley Universitetində fəlsəfəni bitirmişəm və indicə Sokrat məntiqi üzrə elmi işimi müdafiə edib qurtarmışam. İndi isə idrakımdakı ağ ləkələri yox etmək üçün Talmudu öyrənmək istəyirəm.
- Sən Talmudu öyrənməyə hazır deyilsən - dedi ravvin.
- Bu insanlar tərəfindən yazılmış ən dərin məzmunlu kitabdır. Yalnız sən ki təkid edirsən, onda sənin üçün məntiq üzrə bir test keçirim. Öhdəsindən gəlsən, səninlə məşğul olacam. Gənc razılaşdı və ravvin davam etdi:
- İki nəfər bacadan çıxır. Birinin üzü təmiz, digərininki çirklidir. Bunlardan hansı üzünü yumağa gedəcək?
Gənc filosofun gözləri kəlləsinə çıxdı.
- Bu məntiq testdir?!
Ravvin başını tərpətdi.
- Əlbəttə ki, üzü çirkli olan!
- Doğru deyil. Məntiqi düşün: üzü çirkli olan üzü təmiz olana baxacaq və düşünəcək ki, üzü təmizdir. Üzü təmiz olan üzü çirkli olana baxacaq və elə biləcək ki, üzü çirklidir və gedəcək yumağa.
- Çox bic düşünülüb - gənc filosof dedi. Rabbi, bir dənə də test verin!
- Yaxşı, cavan oğlan. İki nəfər bacadan çıxır. Birinin üzü təmiz, digərininki çirklidir. Bunlardan hansı üzünü yumağa gedəcək?
- Biz axı bunu dəqiqləşdirdik: üzü təmiz olan üzünü yuyacaq!
- Düz deyil. Hər ikisi üzünü yuyacaq.
Məntiqi düşün: üzü təmiz olan üzü çirkli olana baxacaq və düşünəcək ki, üzü çirklidir, gedəcək yumağa. Üzü çirkli olan üzü təmiz olanın yuyunmağa getməyini görüb, anlayacaq ki, bunun üzü çirklidir və bu da üzünü yumağa gedəcək.
- Mən bu haqda düşünməmişdim. Valehedicidir. Mən məntiq səhvi buraxdım. Yeni bir test verin.
- Yaxşı. İki nəfər bacadan çıxır. Birinin üzü təmiz, digərininki çirklidir. Bunlardan hansı üzünü yumağa gedəcək?
- Mmm, hər ikisi üzünü yumağa gedəcək.
- Cavab doğru deyil. Heç biri yuyunmağa getməyəcək. Məntiqi düşün: üzü çirkli olan üzü təmiz olana baxacaq və yuyunmağa getməyəcək. Üzü təmiz olan görəcək ki, üzü çirkli olan yuyunmağa getmir və anlayacaq ki, üzü təmizdir. Cavan oğlanı kədər bürüdü.
- İnanın, mən Talmudu öyrənə bilərəm. Başqa bir sual verin.
- Yaxşı. İki nəfər bacadan çıxır.
- Aman tanrım! Onlardan heç biri yuyunmağa getməyəcək!!!
- Düz deyil. İndi sən əmin oldun ki, Sokrat məntiqini bilmək Talmudu öyrənmək üçün kifayət etmir? De mənə, necə ola bilər ki, iki nəfər eyni bacadan çıxsın və onlardan birinin üzü təmiz, digərininki isə yox?! Məgər sən anlamırsan? Bu sual tamamilə mənasızdır və əgər sən bütün ömrünü mənasız suallara cavab tapmağa sərf etsən, onda sənin bütün cavabların da mənasızlaşacaqlar.