TRIEDSTOUN [Off] (19.05.2012 / 11:49)
Bismillahir rəhmanir Rəhim!
10-cu hədis
Zərqanı bu xəbəri Təbəranidən, o isə İbn Məsuddan belə nəql edir:
"Allahın Rəsulu (səllallahu əleyhi və alih) zöhr namazı ilə əsr namazını birləşdirib qıldı, sonra da məğrib namazı ilə işa namazını birləşdirib qıldı. Bunun səbəbini Peyğəmbərdən soruşdular. Allahın Rəsulu (səllallahu əleyhi və alih) buyurdu: Ümmətimin çətinlik və əziyyətə düşməsini istəmədiyim üşün belə edirəm.”
Malikin "Müvəttə” kitabın Zərqaninin şərhi. 1-ci hissə, "evində və səfərdə namazları birləşdirib qılmaq” fəsli. 294-cü səhifə

11-ci hədis
Müslim ibn Həccac özünün Səhihi Muslim kitabında Əbu Zubeyr və Səid ibn Cubeyrin vasitəsilə İbn Abbasdan belə nəql edir:
صلی رسول الله (صلی الله عليه و آله) الظهر والعصر جميعا بالمدينه فی غير خوف و لا سفر
"Allahın Rəsulu (səllallahu əleyhi və alih) Mədinədə zöhr namazı ilə əsr namazını birləşdirib qıldı, halbuki Qorxu yox idi, səfərdə də deyildi.”Sonralar İbn Abbasan bu işin səbəbi və Peyğəmbərin (səllallahu əleyhi və alih) məqsədi barədə soruşduq, o dedi: Ona görə ki, Peyğəmbər (səllallahu əleyhi və alih) Öz ümmətindən heç kimin əziyyətə düşməsini istəmirdi."Səhihi Muslim”, 2-ci cild, "əlcəm bəynə səlatəyni fil həzər” fəsli, 151-ci səhifə.

12-ci hədis
Müslim ibn Həccac özünün Səhih kitabında Səid ibn Cubeyrin vasitəsilə İbn Abbasdan belə nəql edir:
جمع رسول الله (صلی الله عليه و آله) بين الظهر و العصر، المغرب و العشاء فی المدينه، من غير خوف و لا مطر
"Allahın Rəsulu (səllallahu əleyhi və alih) Mədinədə zöhr namazı ilə əsr namazını birləşdirib qıldı, məğrib namazı ilə işa namazını birləşdirib qıldı, halbuki düşməndən qorxu yox idi, səfərdə deyildi, yağış da yağmırdı.”Səid ibn Cubeyr deyir: mən bunun səbəbini İbn Abbasdan soruşdum. İbn Abbas dedi: Peyğəmbər (səllallahu əleyhi və alih) öz ümmətinin əziyyətə düşməsini istəmirdi."Səhihi Muslim”, 2-ci cild "əlcəm bəynə səlatəyni fil həzər” fəsli, 152-ci səhifə.

13-cü hədis
Əbu Abdullah Buxari özünün Səhihində belə nəql edir:"Allahın Rəsulu (səllallahu əleyhi və alih) Mədinədə namazları 7 rəkət (məğrib və işanı birgə) və 8 rəkət (zöhr ilə əsri birğə) qıldı.”
"Səhihi Buxari”, 1-ci hissə, 110-cu səhifə "Kitabus səlat” "bab təxiruzuhr iləl asr.”

14-cü hədis
Əbu Abdullah Buxari özünün Səhihində belə nəql edir:Abdullah ibn Ömər, Əbu Əyyub Ənsari və Abdullah ibn Abbas dedilər:"Allahın Rəsulu (səllallahu əleyhi və alih) məğrib namazı ilə işa namazını birləşdirib qıldı.”
"Səhihi Buxari”, 1-ci hissə, 113-cü səhifə, "Kitabus səlat” "bab zikrul işa.”

15-ci hədis
Müslim ibn Həccac öz Səhihində belə nəql edir:"Bir kişi ibn Abbasa dedi: Namazdır! İbn Abbas dinmədi. O kişi yenidən dedi: Namazdır! İbn Abbas susdu. O yenidən dedi: Namazdır! İbn Abbas cavab vermədi. O kişi dördüncü dəfə dedi: Namazdır! İbn Abbas dedi: Səni anasız qalasan! Sən bizə namazı öyrədirsən?! Halbuki biz Peyğəmbərlə(səllallahu əleyhi və alih) birlikdə olanda da namazları birləşdirib qılırdıq.”
"Səhihi Muslim”, 2-ci cild, "əlcəm bəynə səlatəyni fil həzər” fəsli, 153-cü səhifə.

16-cı hədis
Müslim ibn Həccac öz Səhihində belə nəql edir:"Allahın Rəsulu (səllallahu əleyhi və alih) Təbuk döyüşünə səfərə gedəndə namazları birləşdirib qıldı. Zöhr ilə əsri, məğrib ilə işanı birləşdirdi. Səid ibn Cubeyr deyir: Onun səbəbini İbn Abbasdan soruşdum. Dedi: Peyğəmbər(səllaAllahu əleyhi və alih) öz ümmətindən heç kimin əziyyətə düşməsini istəmirdi.”
"Səhihi Muslim”, 2-ci cild, "əlcəm bəynə səlatəyni fil həzər” fəsli, 151-ci səhifə.

17-ci hədis
Müslim ibn Həccac öz Səhihində Məazın dilindən belə nəql edir:"Allahın Rəsulu (səllallahu əleyhi və alih) ilə Təbuk döyüşünə çıxdıq, Peyğəmbər (səllallahu əleyhi və alih) zöhr ilə əsr namazlarını birləşdirib qıldı, məğrib ilə işa namazlarını birləşdirib qıldı.”
"Səhihi Muslim”, 2-ci cild, "əlcəm bəynə səlatəyni fil həzər” fəsli, 152-ci səhifə.

18-ci hədis
Malik ibn Ənəs özünün "Müvəttə” kitabında yazır:"İbn Şəhab, Salim ibn Abdullahdan soruşdu: Səfərdə olarkən zöhr namazı ilə əsr namazını birləşdirib qılmaq olarmı? Cavab verdi ki: Bəli, eyibi yoxdur, Məgər insanların Ərəfə günündəki namazlarını görmürsənmi?”
Malik ibn Ənəs "əl-Müvəttə”, kitabus-səlat, 125-ci səhifə, 180-ci hədis.
Bunu xatırladaq ki, bütün müsəlman məzhəbləri Ərəfə günündə Ərəfatda zöhr ilə əsri birləşdirib qılmağa icazə veriblər. Hər iki namazı zöhrün vaxtında qılırlar. Burada Salim ibn Abdullah deyir ki: Ərəfə günündə namazları birləşdirib qılmaq mümkün olduğu kimi, başqa vaxtlarda da birləşdirb qılmaq mümkündür.

19-cu hədis
Müttəqi Hindi özünün "Kənzul ummal” kitabında yazır:"Abdullah ibn Ömər deyir: Allahın Rəsulu (səllallahu əleyhi və alih) evində olarkən, səfərdə olmadığı halda zöhr namazı ilə əsri, məğrib namazı ilə işanı birləşdirib qıldı. Bir kişi İbn Ömərdən soruşdu: Nə üçün Peyğəmbər (səllallahu əleyhi və alih) belə edirdi? Cavab verdi: Ona görə ki, ümmətini çətinlik və əziyyətə salmasın. Kim istəsə namazlarını birləşdirib qıla bilər.”
"Kənzul ummal”, "Kitabus salat”, ” Babur rabi”, "bab cəm”, 8-ci cild, 246-cı səhifə.

20-ci hədis
Müttəqi Hindi özünün "Kənzul ummal” kitabında yazır:"Cabir ibn Abdullah deyir: Allahın Rəsulu (səllallahu əleyhi və alih) zöhr namazı ilə əsr namazını bir azan və iki iqamə ilə birləşdirib qıldı.”
"Kənzul ummal” "Kitabus salat”, "Babur rabi”, "bab cəm”, 8-ci cild, 247-ci səhifə.

21-ci hədis
Müttəqi Hindi özünün "Kənzul ummal” kitabında yazır:"Cabir ibn Abdullah deyir: Allahın Rəsulu (səllallahu əleyhi və alih) ilə Məkkədə idik. Günəş batdı, və Peyğəmbər (səllallahu əleyhi və alih) "sərf” məntəqəsinə çatan kimi məğrib və işa namazlarını birləşdirb qıldı.”
"Kənzul ummal”, "Kitabus salat”, "Babur rabi”, "bab cəm”, 8-ci cild, 247-ci səhifə.

22-ci hədis
Müttəqi Hindi özünün "Kənzul ummal” kitabında İbn Abbasdan belə nəql edir:"Allahın Rəsulu (səllallahu əleyhi və alih) Mədinədə zöhr namazı ilə əsr namazını, məğrib namazı ilə işa namazını birləşdirib qıldı, halbuki səfərdə deyildi, yağış da yağmırdı. Ravi deyir: İbn Abbasdan soruşdum: Peyğəmbər(səllallahu əleyhi və alih) nə üçün namazları birləşdirib qılırdı? İbn Abbas belə cavab verdi: Çünki Peyğəmbər (səllallahu əleyhi və alih) istəyirdi ki, ümmətinin rəftarında genişlik və yüngüllük yaratsın.”
"Kənzul ummal”, "Kitabus salat”, "Babur rabi”, "bab cəm”, 8-ci cild, 247-ci səhifə.

Hədislərdən çıxan nəticə.

1- Bir vaxtda iki namazı birləşdirib qılmaq, işlərin asanlaşdırılması və əziyyətə düşməmək üçündür.
Qurani-Kərim "Bəqərə” surəsinin 185-ci ayəsində buyurur:
"Allah sizin üçün asanlıq istəyir, sizin üçün çətinlik istəmir.”
Həmçinin Qurani-Kərim "Həcc” surəsinin 78-ci ayəsində buyurur:
"O, sizi seçib və İslam dinində sizin üçün heç bir məşəqqət və dözülməz çətinlik qoymayıb.”
Səhl ibn Hənif deyir: həzrət Muhəmməd səllallahu əleyhi və alih buyurdu:
"Özünüzü çətinə salmayın, çünki sizdən əvvəlki insanlar özlərini çətinliyə saldıqlarına görə həlak oldular.
”Suyuti "əd-Durrul mənsur” təfsiri 1-ci cild, 192-ci səhifə.
Hədislərin çoxu bu həqiqəti təsdiq edir ki, əgər zöhr namazı ilə əsr, məğrib namazı ilə işa birləşdirilməsə müsəlmanlar öz işlərində çətinlik və əziyyətə düşəcəklər. Buna görə də Peyğəmbər (səllallahu əleyhi və alih) müsəlmanların işlərində asanlıq və genişlik yaranması üçün namazları birləşdirib qılmağa icazə vermişdir. 10-cu, 16-cı, 19-cu və 22-ci hədislərə baxın.
Aydındır ki, əgər bu hədislərdən məqsəd zöhr namazını gecikdirərək əsr namazının vaxtında qılmaq olsaydı, və ya məğrib namazını gecikdirərək işa namazının vaxtında qılmaq olsaydı bu əməl nəinki müsəlmanların işində asanlıq yaratmaq olmazdı, əksinə Peyğəmbərin (səllallahu əleyhi və alih) bu hərəkəti ilə müsəlmanlar daha da əziyyətə və çətinliyə düşmüş olardılar. Halbuki Peyğəmbərin (səllallahu əleyhi və alih) hədəfi və məqsədi müsəlmanların işində genişlik və asanlıq yaratmaq olmuşdur.
Deməli, namazları müştərək vaxtlarda birləşdirib qılmaq olar, istər müştərək zamanın əvvəl vaxtında istər axır vaxtında.
2- Məkkədə Ərəfə günündə Ərəfat çölündə namazları birləşdirib qılmaq, namazları birləşdirib qılmağın keyfiyyətini göstərir.
Bütün müsəlman məzhəblari Ərəfə günündə zöhr namazı ilə əsr namazını birləşdirib qılmağa icazə veriblər. (bax: "əl-Fiqh aləl məzahibil ərbəə”, "kitabus səlat”, "əlcəm beynəs səlatəyn təqdimən və təxirən”).
Başqa tərəfdən yuxarıda qeyd edilmiş hədislər bunu təsdiq edir ki, namazları bu cür birləşdirib qılmaq başqa yerlərdə də Ərəfatdakı şəkildə mümkündür. Bu baxımdan Ərəfat çölü ilə başqa çöllərin fərqi yoxdur. 18-ci hədis bunu tam sübut edir.
3- Səfərdə namazları birləşdirmək üslubu da həqiqətdə namazları birləşdirib qılmağın keyfiyyətini göstərir.
Başqa tərəfdən Hənbəli, Maliki və Şafii məzhəbləri səfərdə olarkən namazları birləşdirib qılmağı düzgün bilirlər. Bununla belə hədislər aşkar şəkildə bunu göstərir ki, bu baxımdan səfərdə olmaq ilə evində, vətənində olmağın fərqi yoxdur. Peyğəmbər (səllallahu əleyhi və alih) həm səfərdə həm də evində namazları birləşdirib qılıb.
Bu barədə 3-cü, 11-ci, 13-cü, 19-cu və 22-ci hədislərə baxa bilərsiniz. Deməli (şiəlik dediyi kimi) zöhr namazı ilə əsri, məğrib namazı ilə işanı səfərdə birləşdirib qılmaq olarsa, evdə(vətəndə) də qılmaq olar.
4- Zərurət halında namazları birləşdirib qılmaq üslubu, adi halda namazları birləşdirməyin keyfiyyətini göstərir.
Allahın Rəsulundan (səllallahu əleyhi və alih) nəql edilmiş hədislərin əksəriyyətində bu həqiqət təsdiq edilir ki, Peyğəmbər (səllallahu əleyhi və alih) özü eləcə də o həzrətin səhabələri zərurət hallarında, məsələn, yağış yağanda, düşməndən qorxu olanda, xəstəlik halında iki namazı (şiəlik dediyi kimi) bir vaxtda birləşdirib qılmışlar. Buna əsasən müxtəlif məzhəblərin əlimlərinin əksəriyyəti zərurət halında namazları birləşdirib qılınmasının düzgünlüyü barəsində fətva və hökmlər vermişlər.
Halbuki hədislər açıq aşkar bunu sübuta yetirir ki, bu baxımdan zərurət və adi halın qətiyyən fərqi yoxdur. Allahın Rəsulu (səllallahu əleyhi və alih) yağın yağmayanda da, düşməndən qorxu olmayanda da zöhr namazı ilə əsr namazını həmçinin məğrib namazı ilə işa namazını birləşdirib qılmışdır. Bu barədə 3-cü, 11-ci və 22-ci hədislərə baxa bilərsiniz.
5- Həzrət Muhəmməd səllallahu əleyhi və alihin səhabələrinin rəftarı, namazları birləşdirib qılmağın keyfiyyətini göstərir.
Qeyd edilmiş hədislərin içində belə bir dəqiqliyə rast gəlirik ki, Peyğəmbərin (səllallahu əleyhi və alih) bir çox səhabələri 2 namazı birləşdirib qılmışlar.
Bu barədə 2-ci, 7-ci. 9-cu və 15-ci hədislərə müraciət edin.Bu hədislər onu göstərir ki, İbn Abbas, (şiəlik dediyi kimi) 2 namazı bir vaxtda birləşdirib qılmışdır.
6- Həzrət Muhəmməd səllallahu əleyhi və alihin həyat tərzi 2 namazı birləşdirmək üslubunu insanlara bəyan edir və açıqlayır.
21-ci hədisdən aydın olur ki, Peyğəmbər (səllallahu əleyhi və alih) gün batan vaxt Məkkədə idi, yola düşdülər, Məkkədən 9 mil fasilədə yerləşən Sərf məntəqəsinə çatanda məğrib namazı ilə işa namazını birləşdirib qıldı.
Hamısı Əhli-sünnənin ən mötəbər hədis və səhih kitablarından nəql edilən bu hədislərin hamısından, siəlik məktəbinin zöhr namazı ilə əsr namazını həmçinin məğrib namazı ilə işa namazını biləşdirib qılmağa icazə verməkdə haqqlı olduğunu sübut edir. Eləcə də bu hədislər təsdiq edir ki, zöhr namazı ilə əsr namazını həmçinin məğrib namazı ilə işa namazını birləşdirib qılmağın xüsusi şərtləri yoxdur, istənilən yerdə, istənilən şəraitdə və istənilən gündə namazları birləşdirib qılmaq olar.

SON QEYD

Onu da qeyd edək ki, son zamanlar bir çox Əhli-sünnə alimləri zöhrün vaxtında zöhr namazı ilə əsr namazını, eləcə də məğribin vaxtında məğrib namazı ilə işa namazını birləşdirib qılmağa icazə vermişlər.
Rəbiə ibn Munzir son zamanların məşhur Əhli-sünnə alimlərindəndir ki, namazların birləşdirilib qılınmasını lazım bilir və deyir:
"Namazları ayrı-ayrı qılmaq insanların özlərini əziyyət və çətinliyə salmalarına səbəb olur.
”Əhli-sünnənin başqa bir məşhur alimi Şeyx Əhməd Şakir də ibn Sirinin sözlərini nəql etdikdən sonra deyir:"Namazları birləşdirib qılmağın icazəli olması rəyi (hökmü) ən düzgün rəydir və səhih hədislərə əsaslanır.”
"Haşiyətu Sünənu Tirmizi”, 1-ci cild, 358 və 359-cu səhifələr.
Əhli-sünnənin başqa bir məşhur alimi Şeyx Xəfif deyir:"Namazların birləşdirilib qılınması icazəlidir.”"Kitabu əsbabu ixtilaful fuqəha”, 78-ci səhifə.Sonda şiə mənbələrində olan çoxlu sayda hədislərin bir neçəsini nəql edək.

1- Əbid ibn Zurarə deyir: İmam Cəfər Sadiq əleyhissalamdan zöhr və əsr namazlarının vaxtı barədə soruşdum. İmam buyurdu: "Günəş düz ortada olanda zöhr namazının da, əsr namazının da vaxtı daxil olur. Bu fərq ilə ki, əvvəlcə zöhr namazını sonra ilə əsr namazını qılmaq lazımdır. Günəş batana qədər hər ikisinin vaxtı davam edir.”
"Vəsailuş-şiə”, 3-cü cild, 92-ci səhifə, "əbvabul məvaqit”.

2- İmam Cəfər Sadiq əleyhissalam (atalarından rəvayət edərək) buyurdu: " Allahın Rəsulu (səllallahu əleyhi və alih) camaatla birlikdə günorta vaxtı zöhr namazı ilə əsr namazını heç bir səbəb olmadan birləşdirb qıldı. Eləcə də məğrib ilə işa namazını üfüqdə şəfəq hələ itmədən birıəşdirib qıldı. Allahın Rəsulu (səllAllahu əleyhi və alih) yalnız ona görə belə etdi ki, ümməti üçün vaxt geniş olsun.”
"Əl-Kafi” 3-cü cild, 286-cı səhifə, "babul cəm bəynəs səlatəyn”.

3- İmam Cəfər Sadiq əleyhissalam buyurdu: "Günəş batandan sonra iftar açılır və namaz vacib olur, məğrib namazını qılıb qurtaran kimi işa namazının vaxtı daxil olaraq gecə yarısına qədər davam edir."
"Vəsailuş-şiə” 3-cü cild, 134-cü səhifə, "bab ənnə əvvəlu vəqtil məğribi vəl işa əlğurub”.

4- İbn Abbas deyir: "Allahın Rəsulu (səllallahu əleyhi və alih) zöhr ilə əsr namazını həmçinin məğrib ilə işa namazının səfərdə də, evində də birləşdirib qılardı.”
"Vəsailuş-şiə” 3-cü cild, 161-ci səhifə, "bab əlcəm bəynə səlatəyni liğəyri uzr”.

5- İmam Əli əleyhissalam buyurur: "Namazları birləşdirib qılmaq ruzini çoxaldır.”
"Müstədrəkul vəsail” 3-cü cild, 143-cü səhifə.

6- Əbdül Məlik əl-Qummi deyir: İmam Cəfər Sadiq əleyhissalama dedim: Mən namazları birləşdirib qılıram. İmam əleyhissalam buyurdu: "Allahın Rəsulu (səllAllahu əleyhi və alih) da belə edirdi, bununla da istəyirdi ki, ümmətin işini asanlaşdırsın”.
"Biharul ənvar” 79-cu cild, 334-cü səhifə.
Ardı var
İslammaarifində Elmi tədqiqat mərkəzi