TRIEDSTOUN [Off] (19.05.2012 / 23:39)
İmam Əli (ə) niyə mədinədə tək qaldı?



Bismillahir-rəhmanir-rəhim


Sual: Mədinə camaatı Böyük İslam Peyğəmbəri (s)-lə qohum-əqrəba idi. Peyğəmbər (s)-in həm öz anası Mədinə əhlindən idi və həm də Əbdülmüttəlibin (Peyğəmbərin babası) anası Mədinənin tanınmış, sayılıb-seçilmiş Xəzrəc qəbiləsindən idi. Elə buna görə də Mədinə camaatı xüsusiylə də Xəzrəc qəbiləsi özlərini Peyğəmbər (s)-in dayıları hesab edirdilər.
Bundan əlavə Rəsuli Əkrəm (s) on il müddətində minlərlə fədailəri Allahın, dinin və Peyğəmbər (s) ailəsinin yolunda öz canlarını qurban verməyə hazır olanları tərbiyə edə bilmişdi. Belə olan halda mümkün deyil Bəni Haşimin, Mədinə camaatının gözləri önündə Peyğəmbər (s)-in qızı vurulsun, qapısı yandırılsın, altı aylıq Möhsünü öldürülsün və... onlar da heç bir etiraz etmədən bu səhnələrə tamaşa etsinlər? Bunlar islam düşmənlərinin uydurmalarıdır?!!

Cavab:
İlk öncə bunu deməliyik ki, bu söz emosianal mövqedən çıxış etməkdən başqa bir şey deyil. Xanım Fatimeyi Zəhra (s) və Əli (ə)-ın evinə olunan hücumu təkcə şiə kitablarında deyil Əhli sünnə kitablarında səhih sənədlərlə nəql olunmuş rəvayətlərdə sübuta yetmişdir. Odur ki, bu sözlər elm məntiq əsasında deyil. Sadəcə camaatın hisləriylə oynayıb onları təhrik etmək niyyətiylə deyilən cümlələrdir.

Əsləm qəbiləsinin Əbubəkr hakimiyyətinin möhkəmlənməsində rolu
Qureyş və onların başında Əbubəkr, Ömər həzrət Əli (ə)-ın haqqını (Peyğəmbər (s)-in dəfniyə məşğul olduğu halda) qəsb etdilər. Sonra isə digərlərinə (Əbu Sufyan kimilərinə) rüşvət verməklə əksər Qureyşliləri özləriylə həmrəy etdilər. Məlumdur ki, digər qəbilələrin Qureyşlə üz-üzə gəlməyə qüdrətləri yox idi.
Əbubəkrlə Ömər də islamın qılıncı gücünə müsəlman olmuş, çöldə yaşayan qəbilələri Mədinəyə toplayaraq bir çox təzə müsəlman olmuşları özlərinə cəlb etdilər. Çünki həzrət Əmirəl-möminin Əli (ə)-ın bütün döyüşlərdə islamın zəfər calmasında böyük rolu olmuşduş. Buna görədə onlar həzrət Əli (ə)-a qarşı kinli idilər. Münafiqlərdə elə bu kindən istifadə etdilər. Bu kini insanlardan və Mədinə ətrafında olan qəbilələrdən istifadə edərək Həzrəti Əli (ə)-ın evini mühasirəyə alaraq evə od vurub yandırmaq istəyirdilər.
Bu barədə Təbəri öz tarixində, Mavərdi Şafei "Əl-havil-kəbir” kitabında, Əbdülvəhhab Nuveyri "Nihayətul-irb” kitabında deyirlər.
و أقبلت أسلم بجماعتها حتى تضايقت بهم السكك فبايعوه، فكان عمر يقول: ما هو إلا أن رأيت أسلم فأيقنت بالنصر.
"Əsləm qəbiləsi hamılıqla Mədinəyə gələrək Əbubəkrlə beyət etdilər. Onların sayı elə çox idi ki, Mədinə şəhərinin küçələri belə onlara dar gəldi. Ömər (onların çoxluğunu görüb) dedi: Əsləm qəbiləsini gördükdə qələbə çalacağımıza yəqin etdim.”
الطبري، أبي جعفر محمد بن جرير (المتوفي310)، التاريخ الطبري، ج 2، ص 244، الناشر: دار الكتب العلمية - بيروت؛
الماوردي البصري الشافعي، علي بن محمد بن حبيب (المتوفي450هـ)، الحاوي الكبير في فقه مذهب الإمام الشافعي وهو شرح مختصر المزني، ج 14، ص 99، التحقيق الشيخ علي محمد معوض - الشيخ عادل أحمد عبد الموجود، الناشر: دار الكتب العلمية - بيروت - لبنان، الطبعة: الأولى، 1419 هـ -1999 م؛
النويري، شهاب الدين أحمد بن عبد الوهاب (المتوفي733هـ)، النهاية الأرب في فنون الأدب، ج 19، ص 21، التحقيق مفيد قمحية وجماعة، الناشر: دار الكتب العلمية - بيروت، الطبعة: الأولى، 1424هـ - 2004م.
Yəni əgər Mədinə camaatı da istəsəydi belə bu vəziyyətdə Əbubəkr, Ömər və onların tərəfdarlarıyla üz-üzə gəlmək iqtidarında deyildilər.
Həzrəti Əli (ə)-ın baxışında Bəni Haşimin və ənsarın müdafiə etməmələrinin səbəbi
Əmirəl-möminin səhabənin əhli-beyt (ə)-ı müdafiə etməməsini bəzi xütbələrində bəyan etmişdir. Biz onların bəzisinə işarə edirik.
1-Həzrəti Əli (ə)-ın Allah dərgahından kömək istəməsi.
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَعْدِيكَ عَلَى قُرَيْشٍ وَمَنْ أَعَانَهُمْ فَإِنَّهُمْ قَدْ قَطَعُوا رَحِمِي وَأَكْفَئُوا إِنَائِي وَأَجْمَعُوا عَلَى مُنَازَعَتِي حَقّاً كُنْتُ أَوْلَى بِهِ مِنْ غَيْرِي وَقَالُوا أَلَا إِنَّ فِي الْحَقِّ أَنْ تَأْخُذَهُ وَفِي الْحَقِّ أَنْ تُمْنَعَهُ فَاصْبِرْ مَغْمُوماً أَوْ مُتْ مُتَأَسِّفاً فَنَظَرْتُ فَإِذَا لَيْسَ لِي رَافِدٌ وَلَا ذَابٌّ وَلَا مُسَاعِدٌ إِلَّا أَهْلَ بَيْتِي‏ فَضَنَنْتُ بِهِمْ عَنِ الْمَنِيَّة....
"İlahi! Qüreyşə və onların köməkçilərinə zəfər çalmaqda Səndən kömək istəyirəm. Onlar mənimlə olan qohumluq əlaqələrini pozdular. Mənim işimə əngəl törətdilər. Hamıdan layiqli olduğum haqqı əlimdən alaraq bir-birləriylə müttəhid olub mənim əleyhimə çıxaraq "əgər gücün çatırsa al! Yox əgər məhrum edirlərsə onda kədərli-kədərli səbr et! Ya da ki, həsrətdən öl!” dedilər. Ətrafıma baxıb gördüm ki, əhli-beytimdən başqa nə bir köməkçim var və nə də məni müdafiə edən. Onların da (əhli-beytimin) canını təhlükəyə düşməsini məsləhət görmədim.”
نهج البلاغه، محمد عبده، ج2، ص 202 خطبه 217 و الإمامة والسياسة، ابن قتيبة، ج 1 ص 134، و مجمع الأمثال، أحمد بن محمد الميداني النيسابوري ( المتوفي 528)، ج 2، ص 282 و شرح نهج البلاغه ابن ابي الحديد، ج 6، ص 95 و ج 11، ص109
2-Həzrəti Əli (ə)-ın zülmə məruz qalmasından narahat olması.
روى كثير من المحدثين انه عقيب يوم السقيفة تالم وتظلم واستنجد واستصرخ حيث ساموه الحضور والبيعة وانه قال وهو يشير الى القبر (يا بن ام إن القوم استضعفوني وكادوا يقتلونني)، وانه قال وا جعفراه ولا جعفر لى اليوم واحمزتاه ولا حمزة لى اليوم.
"Bir çox mühəddislər nəql ediblər ki, həzrəti Əli (ə) Səqifə hadisəsindən sonra narahat olub kömək istədi. Çünki, səhabə onun yanına gəlib onunla beyət etməmişdilər. O üzünü Peyğəmbər (s)-in məzarına tutaraq buyurdu: Ey anam oğlu! Bu camaat məni zəif görüb az qaldı məni öldürsünlər. Və daha sonra buyurdu: Ey Cəfər! Mən bu gün Cəfərsizəm. Ey Həmzə! Mən bu gün Həmzəsizəm.”
إبن أبي الحديد المدائني المعتزلي، أبو حامد عز الدين بن هبة الله بن محمد بن محمد (المتوفي 655 هـ)، شرح نهج البلاغة، ج 11، ص 65، التحقيق محمد عبد الكريم النمري، الناشر: دار الكتب العلمية - بيروت / لبنان، الطبعة: الأولى، 1418هـ - 1998م.
Bu məzmunda hədislər şiə kitablarında daha ətraflı nəql olmuşdur.

3-Zorla alınmış beyət.
فَنَظَرْتُ فَإِذَا لَيْسَ لِي رَافِدٌ وَلَا مَعِي مُسَاعِدٌ إِلَّا أَهْلُ بَيْتِي فَضَنِنْتُ بِهِمْ عَنِ الْهَلَاكِ؛ وَلَوْ كَانَ لِي بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ عَمِّي حَمْزَةُ وَأَخِي جَعْفَرٌ لَمْ أُبَايِعْ كَرْهاً وَلَكِنِّي بُلِيتُ بِرَجُلَيْنِ حَدِيثِي عَهْدٍ بِالْإِسْلَامِ الْعَبَّاسِ وَعَقِيلٍ، فَضَنِنْتُ بِأَهْلِ بَيْتِي عَنِ الْهَلَاكِ، فَأَغْضَيْتُ عَيْنِي عَلَى الْقَذَى، وَتَجَرَّعْتُ رِيقِي عَلَى الشَّجَى وَصَبَرْتُ عَلَى أَمَرَّ مِنَ الْعَلْقَمِ، وَآلَمَ لِلْقَلْبِ مِنْ حَزِّ الشِّفَار.
"Əli (ə) buyurur: Baxıb gördüm ki, heç bir köməkçim yoxdur. Odur ki, öz əhli-beytimi də həlak olmaqdan qorudum. Əgər mənimlə əmim Həmzə və qardaşım Cəfər olsaydı zorla beyət etməzdim. Lakim mən iki təzə müsəlman olmuş Abbas və Əqillə giriftar oldum. İstəmədim xanidanım həlak olsun. Gözümü çöp ola-ola yumdum və boğazımda sümük ola-ola ağzımın suyunu uddum. Əlqəmdən də (ən acı bitgi) acı olan bir işə dözüb səbr etdim.”
الحسني الحسيني، رضي الدين أبي القاسم علي بن موسى بن جعفر بن محمد بن طاووس (المتوفى 664 هـ)، كشف المحجة لثمرة المهجة، ص 249، الناشر: بوستان كتاب‏ ـ قم‏، الطبعة الثانية، 1375 ش‏؛
المجلسي، محمد باقر (المتوفي 1111 هـ)، بحار الأنوار، ج 30 ص 15، التحقيق: محمد الباقر البهبودي، الناشر: مؤسسة الوفاء - بيروت - لبنان، الطبعة: الثانية المصححة، 1403 - 1983 م.
4-Həzrəti Əli (ə)-ın köməkçilərinin azlığından şikayət edir.
فَقَالَ الْأَشْعَثُ بْنُ قَيْسٍ [وَغَضِبَ مِنْ قَوْلِهِ‏] فَمَا يَمْنَعُكَ يَا ابْنَ أَبِي طَالِبٍ حِينَ بُويِعَ أَخُو تَيْمِ بْنِ مُرَّةَ وَأَخُو بَنِي عَدِيِّ بْنِ كَعْبٍ وَأَخُو بَنِي أُمَيَّةَ بَعْدَهُمَا أَنْ تُقَاتِلَ وَتَضْرِبَ بِسَيْفِكَ وَأَنْتَ لَمْ تَخْطُبْنَا خُطْبَةً مُنْذُ كُنْتَ قَدِمْتَ الْعِرَاقَ إِلَّا وَقَدْ قُلْتَ فِيهَا قَبْلَ أَنْ تَنْزِلَ عَنْ مِنْبَرِكَ وَاللَّهِ إِنِّي لَأَوْلَى النَّاسِ بِالنَّاسِ وَمَا زِلْتُ مَظْلُوماً مُنْذُ قَبَضَ اللَّهُ مُحَمَّداً (صلي الله عليه وآله) فَمَا مَنَعَكَ أَنْ تَضْرِبَ بِسَيْفِكَ دُونَ مَظْلِمَتِكَ؟
فَقَالَ لَهُ عَلِيٌّ (عليه السلام) يَا ابْنَ قَيْسٍ [قُلْتَ فَاسْمَعِ الْجَوَابَ‏] لَمْ يَمْنَعْنِي مِنْ ذَلِكَ الْجُبْنُ وَلَا كَرَاهِيَةٌ لِلِقَاءِ رَبِّي وَأَنْ لَا أَكُونَ أَعْلَمُ أَنَّ مَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ لِي مِنَ الدُّنْيَا وَالْبَقَاءِ فِيهَا وَلَكِنْ مَنَعَنِي مِنْ ذَلِكَ أَمْرُ رَسُولِ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله) وَعَهْدُهُ إِلَيَّ أَخْبَرَنِي رَسُولُ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله) بِمَا الْأُمَّةُ صَانِعَةٌ بِي بَعْدَهُ فَلَمْ أَكُ بِمَا صَنَعُوا حِينَ عَايَنْتُهُ بِأَعْلَمَ مِنِّي وَلَا أَشَدَّ يَقِيناً مِنِّي بِهِ قَبْلَ ذَلِكَ بَلْ أَنَا بِقَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله) أَشَدُّ يَقِيناً مِنِّي بِمَا عَايَنْتُ وَشَهِدْتُ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَمَا تَعْهَدُ إِلَيَّ إِذَا كَانَ ذَلِكَ قَالَ: إِنْ وَجَدْتَ أَعْوَاناً فَانْبِذْ إِلَيْهِمْ وَجَاهِدْهُمْ وَإِنْ لَمْ تَجِدْ أَعْوَاناً فَاكْفُفْ يَدَكَ وَاحْقِنْ دَمَكَ حَتَّى تَجِدَ عَلَى إِقَامَةِ الدِّينِ وَكِتَابِ اللَّهِ وَسُنَّتِي أَعْوَاناً وَأَخْبَرَنِي (صلي الله عليه وآله) أَنَّ الْأُمَّةَ سَتَخْذُلُنِي وَتُبَايِعُ غَيْرِي وَتَتَّبِعُ غَيْرِي وَأَخْبَرَنِي (صلي الله عليه وآله) أَنِّي مِنْهُ بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى وَأَنَّ الْأُمَّةَ سَيَصِيرُونَ مِنْ بَعْدِهِ بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ وَمَنْ تَبِعَهُ وَالْعِجْلِ وَمَنْ تَبِعَهُ إِذْ قَالَ لَهُ مُوسَى يا هارُونُ ما مَنَعَكَ إِذْ رَأَيْتَهُمْ ضَلُّوا. أَلَّا تَتَّبِعَنِ أَ فَعَصَيْتَ أَمْرِي. قالَ يَا بْنَ أُمَّ لا تَأْخُذْ بِلِحْيَتِي وَلا بِرَأْسِي إِنِّي خَشِيتُ أَنْ تَقُولَ فَرَّقْتَ بَيْنَ بَنِي إِسْرائِيلَ وَلَمْ تَرْقُبْ قَوْلِي وَقَالَ ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِي وَكادُوا يَقْتُلُونَنِي وَإِنَّمَا [يَعْنِي‏ أَنَ‏ مُوسَى أَمَرَ هَارُونَ حِينَ اسْتَخْلَفَهُ عَلَيْهِمْ إِنْ ضَلُّوا فَوَجَدَ أَعْوَاناً أَنْ يُجَاهِدَهُمْ وَإِنْ لَمْ يَجِدْ أَعْوَاناً أَنْ يَكُفَّ يَدَهُ وَيَحْقُنَ دَمَهُ وَلَا يُفَرِّقَ بَيْنَهُمْ] وَإِنِّي خَشِيتُ أَنْ يَقُولَ لِي ذَلِكَ أَخِي رَسُولُ اللَّهِ ص [لِمَ‏] فَرَّقْتَ بَيْنَ الْأُمَّةِ وَلَمْ تَرْقُبْ قَوْلِي وَقَدْ عَهِدْتُ إِلَيْكَ إِنْ لَمْ تَجِدْ أَعْوَاناً أَنْ تَكُفَّ يَدَكَ وَتَحْقُنَ دَمَكَ وَدَمَ أَهْلِ بَيْتِكَ وَشِيعَتِكَ فَلَمَّا قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله) مَالَ النَّاسُ إِلَى أَبِي بَكْرٍ فَبَايَعُوهُ وَأَنَا مَشْغُولٌ بِرَسُولِ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله) بِغُسْلِهِ وَدَفْنِهِ ثُمَّ شُغِلْتُ بِالْقُرْآنِ فَآلَيْتُ عَلَى نَفْسِي أَنْ لَا أَرْتَدِيَ إِلَّا لِلصَّلَاةِ حَتَّى أَجْمَعَهُ [فِي كِتَابٍ‏] فَفَعَلْتُ ثُمَّ حَمَلْتُ فَاطِمَةَ وَأَخَذْتُ بِيَدِ ابْنَيَّ الْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ فَلَمْ أَدَعْ أَحَداً مِنْ أَهْلِ بَدْرٍ وَأَهْلِ السَّابِقَةِ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ إِلَّا نَاشَدْتُهُمُ اللَّهَ فِي حَقِّي وَدَعَوْتُهُمْ إِلَى نُصْرَتِي فَلَمْ يَسْتَجِبْ لِي مِنْ جَمِيعِ النَّاسِ إِلَّا أَرْبَعَةُ رَهْطٍ سَلْمَانُ وَأَبُو ذَرٍّ وَالْمِقْدَادُ وَالزُّبَيْرُ وَلَمْ يَكُنْ مَعِي أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي أَصُولُ بِهِ وَلَا أَقْوَى بِهِ أَمَّا حَمْزَةُ فَقُتِلَ يَوْمَ أُحُدٍ وَأَمَّا جَعْفَرٌ فَقُتِلَ يَوْمَ مُوتَةَ وَبَقِيتُ بَيْنَ جِلْفَيْنِ جَافِيَيْنِ ذَلِيلَيْنِ حَقِيرَيْنِ [عَاجِزَيْنِ‏] الْعَبَّاسِ وَعَقِيلٍ وَكَانَا قَرِيبَيِ الْعَهْدِ بِكُفْرٍ فَأَكْرَهُونِي وَقَهَرُونِي فَقُلْتُ كَمَا قَالَ هَارُونُ لِأَخِيهِ- ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِي وَكادُوا يَقْتُلُونَنِي فَلِي بِهَارُونَ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ وَلِي بِعَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله)‏ حُجَّةٌ قَوِيَّةٌ.
"Həzrətin sözündən narahat olan Əşəs ibn Qeys dedi: Ey Əbutalibin oğlu! Niyə Teym ibn Mürrənin, Üdey ibn Kəbin və onlardan sonra Bəni Üməyyənin övladlarıyla beyət olunanda əlinə qılınc alıb onlarla vuruşmadın? İraqa gəldiyin gündən hər dəfə minbərə çıxıb moizə etdikdə sözünün axırında "and olsun Allaha! Mən camaata onların özündən belə üstünəm. Peyğəmbər (s) dünyasını dəyişən gündən zülmə məruz qalmışam” deyirsən. Əgər belədirsə onda niyə öz haqqın qorumaq, zülmü özündən uzaqlaşdırmaq üçün əlinə qılınc alıb özünü müdafiə etmədin?
Həzrəti Əli (ə) onun cavabında buyurdu:
-Ey Qeysin oğlu! Soruşdun, indi də cavabına qulaq as. Məni bu işdən saxlayan qorxaqlıq və ya ölümdən çəkinmək olmayıb. Mən hamıdan daha yaxşı bilirəm ki, Allah yanında olan mənim üçün dünya və dünyadakılardan qat-qat gözəldir. Amma məni qılınca əl atmaqdan çəkindirən Peyğəmbər (s)-in əmri və məndən aldığı əhd-peyman idi. Peyğəmbər (s) mənə ondan sonra ümmətin mənə qarşı etdiklərindən xəbər vermişdi. Odur ki, Peyğəmbər (s)-dən sonra ümmətin mənə qarşı etdikləri həzrətin öncə mənə dediklərindən başqa bir şey deyildi. Həzrətdən "belə olduğu təqdirdə mənə tövsiyəniz nədir?” –deyə soruşdum. Həzrət buyurdu:
Əgər köməyin olsa onlarla vuruş. Yox əgər olmasa əl saxla, dini, Allahın kitabını və mənim sünnəmi bərpa etmək üçün köməkçi tapana qədər öz qanını qoru!
Peyğəmbər (s) mənə xəbər verib ki, ümmət tezliklə məni tək qoyacaq. Məndən başqasıyla beyət edəcək və məndən başqasına tabe olacaq. Həmçinin Peyğəmbər (s) mənə xəbər verib ki, mənim həzrətə nisbətim Harunun Musaya olan nisbəti kimidir. Peyğəmbər (s)-dən sonra ümmətinin halı Harun və onun ətrafındakılar, buzov və buzova sitayiş edənlərin halına düşəcək. Musa Haruna demişdi: Ey Harun! Niyə onların yoldan çıxdıqlarını gördükdə onlardan ayrılmadın? Olmaya mənə qarşı səndə itaətsizlikmi etmisən?! Harun dedi:
Ey anam oğlu! Bu camaat məni gücsüz etdi, az qaldı məni öldürsünlər. Ey qardaşım! Məni danlama, mən qorxdum ki, gəlib deyərsən "bəni israil arasında ikitirəlik saldın və mənim vəsiyyətimə əməl etmədin!” (Yəni Musa Harunu öz yerinə canişin təyin etdikdə ona tapşırmışdı ki, yoldan çıxdıqları zaman əgər köməkçi tapsan onlarla vuruş, yox əgər tapmasan əl saxlayaraq öz qanını qoru və onların arasında təfriqə salma). Mən də qorxdum ki, qardaşım Rəsulallah (s) mənə desin ki, niyə ümmətim arasında təfriqə saldın və mənim vəsiyyətimə əməl etmədin? Sənə demişdim ki, əgər köməkçi tapmasan öz qanını, əhli-beytin və şiələrinin qanını qoru.
Peyğəmbər (s) dünyasını dəyişdikdən sonra mən həzrətin qüsul və dəfniylə məşğul olduğum halda camaat Əbubəkrə üz tutaraq onunla beyət etdilər. Mən sonra Quranı toplamağa məşğul olmağa başlayıb, özüm-özümə dedim ki, Quranı yığıb qurtarmayanadək namazdan başqa heç bir iş üçün əbamı çiynimə atmayıb və evdən bayıra çıxmayacağam. Elə də etdim. Sonra Fatimə (s) və iki oğlum Həsən (ə) və Hüseyn (ə)-ı götürüb Bədr mücahidlərinin və İslamda ad qazanmış mühacir və ənsarın bir-bir evinə getdim. Onlara öz haqqım barədə Allaha and verib mənə kömək etmələrini istədim. Onların içində cəmisi dörd nəfər, Salman, Əbuzər, Miqdad və Zübeyr mənim dəvətimə müsbət cavab verdi. Öz xanidanımdan da bir nəfər yox idi ki, məni himayə etsin. Həmzə Ühüd döyüşündə şəhid olmuşdu. Cəfər Mutə döyüşündə şəhid olmuşdu. Mən küfr aləmindən təzə dönmüş aciz və tünd xasiyyətli Abbasla Əqilin arasında qalmışdım. Camaat məni istəməyib yanımdan uzaqlaşdı. Harun öz qardaşına dediyi "ey anam oğlu! Bu camaat məni zəiflədərək az qaldı ki, məni öldürsünlər” sözlərini mən də dedim. Harun mənim üçün gözəl örnək və Peyğəmbər (s)-in əhd-peymanı möhkəm hüccət idi.”
الهلالي، سليم بن قيس (المتوفي 80 هـ)، كتاب سليم بن قيس الهلالي، ص 666، الناشر: انتشارات هادى‏ ـ قم‏، الطبعة الأولي، 1405 هـ.
المجلسي، محمد باقر (المتوفي 1111 هـ)، بحار الأنوار، ج 29، ص 468، التحقيق: محمد الباقر البهبودي، الناشر: مؤسسة الوفاء - بيروت - لبنان، الطبعة: الثانية المصححة، 1403 - 1983 م.
Həzrət başqa bir kəlamında buyurur:
أَمَا وَالَّذِي فَلَقَ الْحَبَّةَ وَبَرَأَ النَّسَمَةَ إِنِّي لَوْ وَجَدْتُ يَوْمَ بُويِعَ أَخُو تَيْمٍ الَّذِي عَيَّرْتَنِي بِدُخُولِي فِي بَيْعَتِهِ أَرْبَعِينَ رَجُلًا كُلُّهُمْ عَلَى مِثْلِ بَصِيرَةِ الْأَرْبَعَةِ الَّذِينَ قَدْ وَجَدْتُ لَمَا كَفَفْتُ يَدِي وَلَنَاهَضْتُ الْقَوْمَ وَلَكِنْ لَمْ أَجِدْ خَامِساً [فَأَمْسَكْتُ‏] قَالَ الْأَشْعَثُ فَمَنِ الْأَرْبَعَةُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ عليه السلام: سَلْمَانُ أَبُو ذَرٍّ وَالْمِقْدَادُ وَالزُّبَيْرُ بْنُ صَفِيَّةَ قَبْلَ نَكْثِهِ بَيْعَتِي فَإِنَّهُ بَايَعَنِي مَرَّتَيْنِ أَمَّا بَيْعَتُهُ الْأُولَى الَّتِي وَفَى بِهَا فَإِنَّهُ لَمَّا بُويِعَ أَبُو بَكْرٍ أَتَانِي أَرْبَعُونَ رَجُلًا مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ فَبَايَعُونِي [وَفِيهِمُ الزُّبَيْرُ] فَأَمَرْتُهُمْ أَنْ يُصْبِحُوا عِنْدَ بَابِي مُحَلِّقِينَ رُءُوسَهُمْ عَلَيْهِمُ السِّلَاحُ فَمَا وَفَى لِي وَلَا صَدَقَنِي مِنْهُمْ أَحَدٌ غَيْرُ أَرْبَعَةٍ سَلْمَانَ وَأبو [أَبِي] ذَرٍّ وَالْمِقْدَادِ وَالزُّبَيْرِ....
"And olsun toxumu yarıb məxluqatı xəlq edənə! Sən Əbubəkrlə beyət olunan günü mənə eyb tutursan? Əgər mənə kömək edən dörd nəfər düşüncəsində qırx nəfər tapsaydım şübhəsiz ki, geri çəkilməzdim. Bu camaatın müqabilində dayanardım. Lakin mən dörd nəfərin beşincisini tapmadığım üçün geri çəkildim.
Əşəs soruşdu: Ey əmirəl-möminin! O dörd nəfər kimlər idi? Həzrət buyurdu: Salman, Əbuzər, Miqdad və Zübeyr ibn Səfiyyə. Mənimlə beyətini sındırmazdan əvvəl. Həqiqətdə o mənimlə iki dəfə beyət etmişdi. Birinci beyətinə fəva etdi. Əbubəkrlə beyət olunan zaman mühacir və ənsardan qırx nəfər mənim yanıma gəlib mənimlə beyət etdilər. Zübeyr də onlardan biri idi. Onlara göstəriş verdim ki, sübh çağı başlarını qırxıb bizim evin qabağında toplaşsınlar. Dörd nəfərdən başqa onların heç biri öz əhbinə vəfa etmədilər, məni dəstəkləmədilər. O dörd nəfər Salman, Əbuzər, Miqdad və Zübeyr idi...”
الهلالي، سليم بن قيس (المتوفي 80 هـ)، كتاب سليم بن قيس الهلالي، ص 669، الناشر: انتشارات هادى‏ ـ قم‏، الطبعة الأولي، 1405 هـ.
المجلسي، محمد باقر (المتوفي 1111 هـ)، بحار الأنوار، ج 29، ص 471، التحقيق: محمد الباقر البهبودي، الناشر: مؤسسة الوفاء - بيروت - لبنان، الطبعة: الثانية المصححة، 1403 - 1983 م.
Başqa bir rəvayətdə Həzrət belə buyurur:
ثُمَّ أَخَذْتُ بِيَدِ فَاطِمَةَ وَابْنَيَّ الْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ فَدُرْتُ عَلَى أَهْلِ بَدْرٍ وَأَهْلِ السَّابِقَةِ فَنَاشَدْتُهُمْ حَقِّي وَدَعَوْتُهُمْ إِلَى نُصْرَتِي فَمَا أَجَابَنِي مِنْهُمْ إِلَّا أَرْبَعَةُ رَهْطٍ سَلْمَانُ وَعَمَّارٌ وَأَبُو ذَرٍّ وَالْمِقْدَادُ... لَوْ وَجَدْتُ يَوْمَ بُويِعَ أَخُو تَيْمٍ أَرْبَعِينَ رَهْطاً لَجَاهَدْتُهُمْ فِي اللَّهِ إِلَى أَنْ أُبْلِيَ عُذْرِي...
"Fatimə (s), iki oğlum Həsən (ə) və Hüseyn (ə)-ın əlindən tutub Bədr döyüşündə iştirak etmiş, işlamda ad qazanmış səhabələrin yanına gedib öz haqqım barədə onları Allaha and verib mənə kömək etməklərini iştədim. Amma dörd nəfərdən başqa olnardan mənə müşbət cavab verən olmadı. O dörd nəfər Salman, Əbuzər, Miqdad və Əmmar idilər. Əgər Əbubəkrlə beyət olunan zaman qırx nəfər tapsaydım onlarla vuruşub öz vəzifəmə əməl edərdim...”
المجلسي، محمد باقر (المتوفي 1111 هـ)، بحار الأنوار، ج 29، ص 471، التحقيق: محمد الباقر البهبودي، الناشر: مؤسسة الوفاء - بيروت - لبنان، الطبعة: الثانية المصححة، 1403 - 1983 م.

Əhli-sünnət əqidəsinə əsasən cavab
Bəni Haşim və Ənsar Peyğəmbər (s)-in göştərişindən itaət etdilər.
Əhli-sünnət xəlifələrin xilafətinə şəri don geydirmək üçün öz kitablarında rəvayətlər nəql edərək deyirlər: Peyğəmbər (s) öz səhabələrinə göştəriş verərək tapşırıb ki, məndən sonrakı xəlifələrdən itaət edin. Onlar Peyğəmbər (s)-in sünnəsinə əməl etmədiklərini, camaatın mal-dövlətini onların hidayət olunmasına deyil, onların zəlaləti və haqqdan uzaqlaşması yolunda xəriclədiklərini yaxşı bilirlər. Buna baxmayaraq yenədə onlardan itaət edin.
Biz bu hədislərin qondarma, sonradan düzəldilməsinə yəqinimiz olmasına baxmayaraq, bu kimi hədislər onların ən səhih kitablarında nəql olduğu və həmçinin müxalifə öz diliylə cavab vermək üçün o hədislərdən birini nəql edirik.
Müslüm Nişaburi Hüzeyfə ibn Yəmandan nəql edir ki, Peyğəmbər (s) buyurub:
يَكُونُ بَعْدِي أَئِمَّةٌ لَا يَهْتَدُونَ بِهُدَايَ ولا يَسْتَنُّونَ بِسُنَّتِي وَسَيَقُومُ فِيهِمْ رِجَالٌ قُلُوبُهُمْ قُلُوبُ الشَّيَاطِينِ في جُثْمَانِ إِنْسٍ قال قلت كَيْفَ أَصْنَعُ يا رَسُولَ اللَّهِ إن أَدْرَكْتُ ذلك قال تَسْمَعُ وَتُطِيعُ لِلْأَمِيرِ وَإِنْ ضُرِبَ ظَهْرُكَ وَأُخِذَ مَالُكَ فَاسْمَعْ وَأَطِعْ .
"Məndən sonra qüdrət kürsüsündə elə insanlar oturacaqlar ki, mənim hidayətimdən bəhrələnməyiblər, mənim sünnəmə əməl etməyəcəklər. Onların aralarında elələri də olacaq ki, simaları insan ürəkləri isə şeytan ürəyi olacaq. "Ya Rəsulallah! Əgər biz o günü görsək vəzifəmiz nədir?” –deyə soruşdum. Həzrət buyurdu: Onların dediklərinə qulaq asın, onların göstərişlərinə itaət edin. Əgər sizin mal-dövlətinizi qarət etsələrdə belə yenə onlara qulaq asın və onlara itaət edin!!!”
النيسابوري، مسلم بن الحجاج ابوالحسين القشيري (المتوفي261 هـ)، صحيح مسلم، ج 3، ص 1476، ح 1847، التحقيق: محمد فؤاد عبد الباقي، الناشر: دار إحياء التراث العربي - بيروت.
Odur ki, Bəni Haşim, Ənsar və digər səhabələr xanım Fatimə (s)-ı və həzrət Əli (ə)-ın qəsb olunmuş haqqını müdafiə etməmələrinin səbəbi Peyğəmbər (s)-in göştərişi və Əbubəkrin əleyhinə qiyam etməkdən daha əhəmiyyətli müəyyən məsləhətlər olmuşdur.

Hacı İlham Əliyev
İlahiyyatçı