ya114 [Off] (27.10.2010 / 11:46)
Ali-İmran surəsinin təfsiri


AYƏ 57:

وَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ فَيُوَفِّيهِمْ أُجُورَهُمْ وَاللّهُ لاَ يُحِبُّ الظَّالِمِينَ

TƏRCÜMƏ:
«İman gətirib yaxşı işlər görənlərə gəldikdə isə, (Allah) onların mükafatlarını kamil şəkildə verəcəkdir. Allah zalımları sevmir.»

TƏFSİR:
Sonra ikinci dəstəyə işarə edilərək buyurulur: «İman gətirib saleh əməllər görənlərin mükafatını isə Allah kamil şəkildə verəcək.» Sonra təkidlə buyurulur: "Allah heç vaxt zalımları sevməz.”
Deməli, zalımları sevməyən Allah bəndələrinə heç vaxt zülm etməyəcək, onların mükafatlarını kamil surətdə verəcəkdir.

AYƏ 58:

ذَلِكَ نَتْلُوهُ عَلَيْكَ مِنَ الآيَاتِ وَالذِّكْرِ الْحَكِيمِ

TƏRCÜMƏ:
«Sənə oxuduğumuz bu (hekayət), (sənin peyğəmbərliyinin doğruluğuna dəlalət edən) nişanə və ayələrdən, həmçinin bu yada salan və hikmətli kitabdandır.»

TƏFSİR:
Həzrət Məsihin (ə) əhvalatı şərh olunduqdan sonra bu ayədə İslam Peyğəmbərinə (s) xitab edilərək buyurulur: "Sənə oxuduğumuz bu şeylər sənin haqq olmağının nişanələri və hikmətli bir xatırlatmadır ki, Quran ayələri şəklində sənə nazil olunur. Eyni zamanda, bunlar hər növ batil mətləbdən və xurafatdan da pakdır. Halbuki, başqaları bu böyük ilahi Peyğəmbərin sərgüzəştini minlərlə yalan, əfsanə, xurafat və bidətlə qarışdırmışlar.

AYƏ 59:

إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِندَ اللّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ ثِمَّ قَالَ لَهُ كُن فَيَكُونُ

TƏRCÜMƏ:
«Həqiqətən, Allah yanında İsanın hekayəti, (yaradılışının necəliyi baxımından) Adəmin hekayəti kimidir. Allah onu torpaqdan yaratdı, sonra ona «(canlı insan) ol!» dedi, o da oldu. (Sanki sən onun olmasını görürdün. Əlbəttə Adəmin cüssəsi çöldə, İsanınkı isə ana bətnində yaradıldı və onların hər ikisi Allahın əzəli əmri ilə, atasız insan oldular. Əgər belə bir iş allahlığa dəlalət edirsə, onda gərək onların hər ikisi allah olsunlar»

TƏFSİR:
Məsihilərdən bir qrupu Mədinəyə daxil olub Peyğəmbəri-Əkrəmin (s) hüzuruna gəldi. Onlar danışıq apararkən Həzrət İsanın (ə) atasız dünyaya gəlməsini onun ilahiləşdirilməsinə bir əsas gətirdilər. Bu ayə nazil olub onların cavabını belə bəyan etdi: "Əgər atasız dünyaya gəlmək Allah, yaxud Allahın övladı olmağa dəlildirsə, onda nə üçün Adəmi Allah, yaxud Allahın övladı hesab etmirsiniz. Halbuki, onun yaradılışı daha mühümdür! Çünki onun nə atası, nə də anası vardı!”

İNCƏ MƏTLƏBLƏR

1. Müxalifləri onların qəbul etdikləri vasitə və yollarla haqqa dəvət etmək lazımdır. (Onlar qəbul etmişdilər ki, Adəm Allahın məxluqudur, halbuki onun nə atası vardı, nə də anası
2. Tarixin xatırladılması, keçmiş təcrübə və əməl nümunələrinin təqdim edilməsi dəvətin ən yaxşı yoludur.
3. Allahın qüdrəti heç nə ilə məhdudlaşmır.

AYƏ 60:

الْحَقُّ مِن رَّبِّكَ فَلاَ تَكُن مِّن الْمُمْتَرِينَ

TƏRCÜMƏ:
«60 (Bu mətləb) sənin Rəbbin tərəfindən olan sabit bir həqiqətdir. Odur ki, əsla şübhə edənlərdən olma!»

TƏFSİR:
«Mümtərin» kəlməsi şəkk və tərəddüd mənasına olan «miryət» kökündən alınmışdır. Bu ifadə eynilə «Bəqərə» surəsinin 147-ci ayəsində də gəlmişdir. Buradan aydın olur ki, sabit və haqq olan söz, həqiqi və davamlı kəlam Allah tərəfindən olmalıdır. Çünki Onun Özü də haqq və sabitdir. Lakin həvayi-nəfs və qərizələr tufanında qərq olan insanların sabitliyi yoxdur. Onlardan heç vaxt davamlı, düzgün qanunlar gözləmək olmaz.

İNCƏ MƏTLƏBLƏR

1. Allah yolunda ilahi kəlam və Allah qanunundan başqa heç bir şeyin sabitliyi yoxdur.
2. Müxaliflərin sayının çox olması, bacardıqları qədər səy göstərib fəaliyyət etmələri, təbliğat və sərvətlərinin çoxluğu insana mənfi təsir göstərməməlidir.

AYƏ 61:

فَمَنْ حَآجَّكَ فِيهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءكُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءكُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةُ اللّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ

TƏRCÜMƏ:
«Hər kəs (İsa barəsində) sənə elm gəldikdən sonra səninlə mübahisəyə qalxsa (və haqqı qəbul etməkdən imtina etsə), de: Gəlin, biz də öz övladlarımızı çağıraq, siz də öz övladlarınızı çağırın, biz də öz qadınlarımızı çağıraq, siz də öz qadınlarınızı çağırın, biz də öz nəfslərimizi (canlarımızı) çağıraq, siz də öz nəfslərinizi çağırın. Sonra Allah dərgahında mübahilə edib yalançılara Allahın lənət etməsini istəyək.»

TƏFSİR:
1. Bu şərif ayə, onda işlənən «nəbtəhil» kəlməsinə əsasən «mübahilə» adı ilə məşhurdur. Mübahilənin mənası şəxsi mənafeləri kənara qoyaraq Allah dərgahına üz gətirib yalvarış etməklə batil əhlinin həlak olub lənətə məruz qalmasını istəməkdir.
Sünni və şiə təfsirlərində, eləcə də bəzi hədis və tarix kitablarında qeyd olunur ki, hicrətin onuncu ilində bir neçə nəfər Rəsuli-Əkrəmin (s) tərəfindən Yəmənin Nəcran məntəqəsində İslamı yaymağa, təbliğ etməyə təyin olundular. Nəcran məsihiləri Peyğəmbəri-Əkrəmlə (s) danışıq aparmaq üçün bir nümayəndə heyətini Mədinəyə göndərdilər. Danışıqlardan sonra onlar bəhanə axtararaq şəkdə olduqlarını deyirlər. Bu ayə nazil oldu və buyuruldu: "Səninlə mübahisə apararaq haqqı qəbul etməkdən imtina edənlərə de: "Gəlin biz də öz övladlarımızı çağıraq, siz də öz övladlarınızı çağırın, biz də öz qadınlarımızı çağıraq, siz də öz qadınlarınızı çağırın, biz də öz nəfslərimizi (bizim canımız dəyərində olanları) çağıraq, siz də öz nəfslərinizi çağırın, sonra mübahilə edək və yalançılara Allahın lənət etməsini istəyək. Yəni bu qarğış hər kəsi tutsa, onun batil yolda olması məlum olacaqdır. Bununla da mübahisəni sona yetirərik.
Nəcran nümayəndə heyəti Peyğəmbəri-Əkrəmdən (s) mübahilə təklifini eşitdikdə təəccüblə bir-birinə baxaraq heyrətdən donub qaldılar. Buna görə də bu barədə fikirləşib məşvərət etmək üçün Peyğəmbərdən (s) möhlət istədilər. Onlar Peyğəmbərin (s) hüzurundan gedib bir-biri ilə məsləhətləşməyə başladılar.
Böyükləri onlara dedi: "Siz bu təklifi qəbul edin. Əgər Məhəmmədin qarğış etməyə hay-küylə, təm-təraqlı və çoxlu adamla gəldiyini görsəniz, əsla nigaran olmayın və bilin ki, çox da mühüm məsələ yoxdur. Amma əgər az saylı adamla gəlsə, mübahilə fikrindən dönün və onunla saziş bağlayın.”
Mübahilə günündə gördülər ki, Peyğəmbəri-Əkrəm (s) iki uşaq, bir cavan kişi və bir cavan qadınla gəlir. O iki uşaq Həsən (ə) və Hüseyn (ə), o cavan kişi Əli ibn Əbu Talib (ə) və qadın da Fatimeyi Zəhra (s) idi.
Məsihilərin yepiskopu dedi: "Mən elə çöhrələr görürəm ki, əgər Allahdan dağların yerindən qopmasını istəsələr, hökmən qopar. Əgər bunlar qarğış etsələr, yer üzündə bir nəfər belə məsihi qalmaz.”
Beləliklə də mübahilə fikrindən dönüb Peyğəmbərlə (s) razılaşdılar ki, hər biri qırx dirhəm qiymətində olan iki min hilləni müsəlmanlara versinlər.
Bu hadisə şiə təfsir kitablarından əlavə, mötəbər sünni kitablarında da qeyd olunmuşdur.[«Əl-mizan» təfsirinin müəllifi qeyd edir ki, mübahilə hadisəsini səhabələrdən 51 nəfər tam yekdil nəzərlə qeyd etmişlər. Fəxri Razinin, Alusinin, Mərağinin təfsirlərində, ibni Əsirin «Əl-kamil» kitabının 2-ci cildinin 293-cü səhifəsində, «Əl-müstədrəku ələs-səhiheyn»in 3-cü cildinin 150-ci səhifəsində, Əhməd ibni Hənbəlin «Müsnəd» kitabının 1-ci cildinin 185-ci səhifəsində, eləcə də «Ruhul-bəyan», «Əl-mənar» və s. kimi təfsir kitablarında, habelə, çoxlu sünni və şiə kitablarında bu hadisə qeyd olunmuşdur. Həmin kitablarda deyilir ki, Rəsuli-Əkrəm (s), Əli, Fatimeyi-Zəhra (ə.s), Həsən və Hüseynin (ə) duaları qəbul olunan idi. Bu da Əhli-beyt əleyhimüssəlamın əzəmətini göstərən ən canlı dəlildir. «Ehqaqul-həqq» kitabının 3-cü cildinin 46-cı səhifəsində də böyük sünni alimlərindən 60 nəfərin adı qeyd olunur ki, hamısı bu ayənin Peyğəmbər (s) və Əhli-beytin (ə) əzəmətinə dəlalət etməsini qeyd etmişlər.]

2. Bəzi rəvayətlərə əsasən mübahilə Zil-hiccə ayının 24-də, yaxud 25-də, o zaman Mədinə şəhərinin kənarında yerləşən Peyğəmbər məscidində baş vermişdir ki, hazırda şəhərin içərisində yerləşir. Həmin yerdə «Məscidül-icabə» adlı bir məscid də tikmişlər. Bu məscidlə Məscidün-Nəbinin və Peyğəmbərin (s) qəbrinin arası təqribən iki kilometrdir. İlahi, bizə onun ziyarəti və şəfaətini nəsib et!

3. Mübahilə məsələsi həmin dövrlə bitmir; bəzi rəvayətlərdə qeyd olunur ki, siz də istədiyiniz şəxslə mübahilə edə bilərsiniz. «Nurus-səqəleyn» təfsirinin 1-ci cildinin 351-ci səhifəsində bu məsələ ilə əlaqədar imam Sadiqdən (ə) bir hədis nəql olunmuşdur. Həzrət (ə) bu barədə müəyyən göstərişlər vermişdir.

«Üsuli-kafi» kitabının 2-ci cilidinin «mübahilə» adlı bölməsində beş hədis qeyd olunmuşdur. Orada bəyan edilir ki, siz də 3 gün özünüzü islah edib oruc tutduqdan sonra müxaliflərinizlə mübahilə edə bilərsiniz. Mübahilə belə edilməlidir: Sübh açılan vaxtla gün çıxan vaxt arasında sağ əlinizin barmaqlarını qarşı tərəfin barmaqlarının üstünə qoyacaqsınız. Bu zaman xüsusi dua oxunmalıdır.

İNCƏ MƏTLƏBLƏR

1. Əli ibn Əbu Talib (ə) Rəsuli-Əkrəmin (s) canıdır.
2. Hər kəs məntiq, dəlil və möcüzə yolu ilə haqqın qarşısında təslim olmazsa, onu qəbul etməzsə, onu məhv olmaqla təhdid etmək lazımdır.
3. Möminin ən axırıncı vasitəsi və ən kəsərli silahı duadır.
4. Əgər siz möhkəm dayansanız, düşmənləriniz batil olduğuna görə geri çəkiləcəklər.
5. Allah və Onun Rəsulu (s) bu əməllə bizim hamımıza anlatmaq istəyir ki, adları qeyd olunan şəxslər Rəsuli-Əkrəmin (s) haqq dəvətindəki köməkçiləri və onun hədəfinin aparıcılarıdır. Buna görə də bu hadisə zamanı onunla gələrək hər növ təhlükəni qəbul etməklə onun başladığı hərəkəti davam etdirmişlər.

AYƏ 62:


إِنَّ هَـذَا لَهُوَ الْقَصَصُ الْحَقُّ وَمَا مِنْ إِلَـهٍ إِلاَّ اللّهُ وَإِنَّ اللّهَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

TƏRCÜMƏ:
«Şübhəsiz, (həzrət Məsihin) haqq olan hekayəti budur. Allahdan başqa bir məbud yoxdur və əlbəttə ki, Allahdır yenilməz qüdrət və hikmət sahibi!»
TƏFSİR:
Həzrət İsanın (ə) həyatı qısa şəkildə bəyan olunduqdan sonra daha artıq təkidlə buyurulur: Bunlar Həzrət İsanın (ə) həqiqi sərgüzəştləridir; onu Allah, yaxud Allahın övladı olmaq kimi bir ilahilik məqamına qaldıran puç iddialar deyil.
Nə onun Allah olmasını iddia edənlər, nə də (nəuzu billah) Allahın qanunsuz övladı olmasını deyənlər əsla düz söz deyirlər. Haqq söz sənin gətirdiyindir: «O, Allahın bəndəsi və peyğəmbəridir və bir möcüzə ilə atasız olaraq pak bir anadan dünyaya gəlmişdir.»
Yenə də daha artıq təkidlə əlavə edilir: "Yeganə Allahdan başqa heç bir məbud yoxdur. O, qüdrət və hikmət sahibidir.” Onun qüdrəti müqabilində atası olmadan övlad dünyaya gəlməsi çox da mühüm məsələ deyildir. Bəli, məhz belə bir Allah pərəstişə layiqdir və Ondan qeyrilərinin belə bir haqqı yoxdur.

AYƏ 63:

فَإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ بِالْمُفْسِدِينَ

TƏRCÜMƏ:
«Buna görə də əgər üz döndərsələr, şübhəsiz, Allah fəsad törədənləri (onların halını) biləndir.»
Bu ayədə həqiqətləri qəbul etməkdən boyun qaçıranlar təhdid olunaraq buyurulur: "Əgər bu qədər açıq-aydın dəlil və şahidlərlə belə, yenə də haqdan üz döndərsələr (bil ki, onlar haqq axtaran deyil, əksinə, yer üzündə fəsad törədənlərdir, çünki) Allah fəsad əhlindən agahdır.”

AYƏ 64:


قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْاْ إِلَى كَلَمَةٍ سَوَاء بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللّهَ وَلاَ نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلاَ يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضاً أَرْبَابًا مِّن دُونِ اللّهِ فَإِن تَوَلَّوْاْ فَقُولُواْ اشْهَدُواْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ

TƏRCÜMƏ:
«De: Ey kitab əhli, gəlin bizimlə sizin aranızda bir olan kəlmə (barəsində peyğəmbərlərin və səmavi kitabların yekdil olduqları söz) ətrafında toplanaq (və o budur ki): Allahdan başqasına ibadət etməyək, heç bir şeyi Ona şərik qoşmayaq və bəzilərimiz Allahın yerinə bəzilərimizi tanrılar qəbul etməsin. Beləliklə, əgər (bu təklifdən) üz döndərsələr deyin: Şahid olun ki, həqiqətən, biz müsəlmanlarıq.”

TƏFSİR:

VƏHDƏTƏ DOĞRU DƏVƏT

Keçən ayələrdə bütün xüsusiyyətləri ilə yanaşı, İslami dəvətdən söhbət açılırdı. Bu ayədə isə İslamla kitab əhlinin ayinləri arasında müştərək olan bir məsələ barədə söhbət açılır, Peyğəmbərə (s) xitabən buyurulur: "De, ey kitab əhli! Gəlin bizimlə sizin aranızda olan müştərək bir sözə doğru − Yeganə Allahdan başqa heç nəyə pərəstiş etməyək. Heç nəyi Ona şərik qoşmayaq və bizim bəzimiz bəzilərini yeganə Allahın yerinə ərbab kimi qəbul etməsin.”
Bu məntiq bizə aydınlaşdırır ki, əgər bəziləri müqəddəs hədəflərin hamısında sizinlə həmkarlıq etməyə razı olmasalar, heç olmazsa müştərək olan mühüm hədəflərdə onları cəlb etməyə çalışın ki, bundan müqəddəs hədəfinizi irəli aparmaqda istifadə edəsiniz.
Sonra ayənin axırında buyurulur: Əgər onlar müştərək tövhid nöqtəsinə məntiqi dəvətdən sonra yenə də boyun qaçırıb üz döndərsələr, deyin: şahid olun ki, biz müsəlmanıq, haqqın qarşısında təslim oluruq. Siz isə təslim olmursunuz. Sizin haqdan uzaqlaşmağınız bizim ruhiyyəmizdə azacıq belə təsir qoymayacaq və biz əvvəldə olduğu kimi öz yolumuzu, yəni İslam yolunu davam etdirəcəyik. Biz yalnız Allaha ibadət edir, yalnız Onun qanunlarını rəsmi şəkildə qəbul edirik. Hər formada olursa-olsun, bəşərə sitayiş məsələsi bizim aramızda heç vaxt olmayacaqdır.
AYƏ 65:


يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تُحَآجُّونَ فِي إِبْرَاهِيمَ وَمَا أُنزِلَتِ التَّورَاةُ وَالإنجِيلُ إِلاَّ مِن بَعْدِهِ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ

TƏRCÜMƏ:
«Ey kitab əhli, nə üçün İbrahim barəsində mübahisə edirsiniz? (Sizlərdən hər biriniz deyir ki, o bizim dinimizdə olub) halbuki Tövrat da, İncil də yalnız ondan sonra nazil olmuşdur! Heç düşünmürsünüz?!»

TƏFSİR:
Həm yəhudilər, həm də məsihilər İbrahimi özlərindən hesab edirdilər. Bu məsələ o qədər qızğın şəkil almışdı ki, Quran onların barəsində buyurur: «İbrahim nə yəhudi, nə də məsihi idi.»
Bu ayə onların iddialarının puç olmasını bəyan edərək buyurur: "Necə olur ki, siz İbrahimi özünüzdən hesab edirsiniz, halbuki o, Tövrat və İncildən qabaq yaşamışdır. İbrahim onlara necə tabe ola bilər? Məgər o hələ nazil olmamış kitablara tabe olurmu? Heç olmasa sözləriniz tarixlə uyğun olsun deyə bu qədər də fikirləşə bilmirsiniz?!

AYƏ 66:

هَاأَنتُمْ هَؤُلاء حَاجَجْتُمْ فِيمَا لَكُم بِهِ عِلمٌ فَلِمَ تُحَآجُّونَ فِيمَا لَيْسَ لَكُم بِهِ عِلْمٌ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ

TƏRCÜMƏ:
«Budur, siz ki, (hələ) elminiz olan şey barəsində bir-birinizlə mübahisə edirdiniz (məsələn yəhudilər xristianlarla İsanın Allah olmaması və «üç üqnuma» nəzəriyyəsinin puç olması barəsində, həmçinin xristianların yəhudilərlə İsanın peyğəmbərliyə göndərilməsi və peyğəmbərliyi barəsində mübahisə edirdilər), bəs nə üçün bir-birinizlə (İbrahimin yəhudi, yaxud xristian olması kimi) elminiz olmayan şey barəsində mübahisə edirsiniz?! Allah bilir, siz isə bilmirsiniz.»

TƏFSİR:
Bu ayə kitab əhlinə bir növ xəbərdarlıq edib buyurur ki, siz elm və agahlığınız olduğu şeylərdə maneçilik yaradır və yersiz suallar verirsiniz. Məsələn, siz Həzrət İsanın (ə) təbii həyatını, onun maddi ehtiyaclarını, yeməyə, məskənə və paltara olan tələbatını əyani şəkildə gözlərinizlə gördünüz, amma yenə də onun barəsində münaqişə yaradırsınız. Bəziləriniz onu yalançı, bəziləriniz isə Allahın oğlu hesab edir! Yaxud nişanə və əlamətləri Tövrat və İncildə gələn Həzrəti Məhəmməd (s) haqqında (sizə tanıtdırıldığı halda) yersiz söhbətlər edirsiniz.
Siz yalnız məlumatınız olan məsələlərlə bağlı mübahisə aparır və heç nə ilə razılaşmırsınız. Bəs onda niyə elminiz olmadığı məsələlər barədə mübahisə edirsiniz? Məsələn, siz nə üçün Həzrət İbrahimin (ə) hansı yolda, hansı məzhəbdə olmasını müzakirə edirsiniz? Allah hər şeyi bilir, siz isə bilmirsiniz. Siz bilmədiyiniz şeyləri Peyğəmbərdən (s), onun kitabından öyrənməlisiniz.

AYƏ 67:

مَا كَانَ إِبْرَاهِيمُ يَهُودِيًّا وَلاَ نَصْرَانِيًّا وَلَكِن كَانَ حَنِيفًا مُّسْلِمًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ

TƏRCÜMƏ:
«İbrahim nə yəhudi idi, nə də xristian, lakin Allaha təslim olan haqpərəst idi. Həmçinin, müşriklərdən (də) deyildi.»
TƏFSİR:
Haqqa meyletmə mənasına olan «hə-nə-fə» kəlməsi batilə meyl etmə mənasına olan «cə-nə-fə» kəlməsinin antonimidir. Hənif o kəslərə deyilir ki, haqq yolunda olsunlar. Mənası təhrif olunan sözlərdən biri də məhz müşriklərin və bütpərəstlərin özlərinə aid etdikləri «hünəfa» (haqqa meyl edənlər) kəlməsidir. Bu ayədə «müslimən» kəlməsinin «hənifən» kəlməsi ilə yanaşı qeyd edilməsi həm İbrahimi (ə) şirkdən təmizləmək, həm də bu müqəddəs kəlməni paklamaq məqsədi daşıyır.

AYƏ 68:

إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْرَاهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ وَهَـذَا النَّبِيُّ وَالَّذِينَ آمَنُواْ وَاللّهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنِينَ

TƏRCÜMƏ:
«Əlbəttə insanların (şəriətin əsasları və qolları baxımından) İbrahimə ən yaxını (onun şəriətinin hakim olduğu zamanda) ona tabe olanlar və həmçinin, bu Peyğəmbər (Muhəmməd-səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) və (ona) iman gətirən kəslərdir. Allah möminlərin yardımçısı və başçısıdır.»

TƏFSİR:
Bu ayədən aydın olur ki, iman əsasında qurulan əlaqələr qohum-əqrəba və millət əlaqələrindən daha möhkəmdir. Eyni fikrə və ideologiyaya malik olub, eyni xətdə qərar tutanların hədəfləri eyni olduqda zahirdəki etiqad və fikir baxımından bir-biri ilə ayrı olmasına baxmayaraq, yaxın qohumluq əlaqələrinə görə bir-birinə daha yaxındırlar. Hədisdə oxuyuruq ki, İmam Sadiq (ə) Ömər ibn Yəzidin oğluna buyurdu: «Allaha and olsun ki, siz Ali-Məhəmməddənsiniz.» Sonra yuxarıdakı ayəni oxudu.
Rəsuli-Əkrəm (s) Səlmani Farsi barəsində buyurur: «Səlmanu minna Əhləl-beyt» – yəni Salman biz Əhli-beytdəndir.

İNCƏ MƏTLƏBLƏR

1. İnsanlarla onların rəhbərləri arasında əsas rabitə ideoloji əlaqədir, qəbilə, dil, məntəqə, irq rabitələri deyil.
2. Peyğəmbərlərə yaxınlığın meyarı onlara itaət etməkdir.
3. Peyğəmbəri-Əkrəm (s) və müsəlmanlar Həzrət İbrahimin (ə) xəttində olub onunla eyni hədəfə malikdirlər.
4. «Məcməül-bəyan» təfsirində belə bir rəvayət nəql olunmuşdur: «Həzrət Məhəmmədin (s) dostu və tərəfdarı qohumluq cəhətindən ondan uzaq olsalar belə, Allaha itaət edənlərdir. Peyğəmbərin (s) düşməni Allaha qarşı üsyankarlıq edənlərdir, hətta Peyğəmbərlə yaxın qohum olsalar belə.»

Ardı var...