*FeMiNiSTKa* [Off] (12.11.2010 / 23:57)
İslam dininin ən vacib sayılan
fərzlərindən biri, onun təbliği və
özünəməxsusluğunu nümayiş
etdirən ayinləri sırasında Qurban
bayramı adlanan dini mərasim
müsəlmanlar arasında geniş
yayılan ayinlərdəndir.

O, Quranın
müəyyən etdiyi dini tələbdir,
müsəlmanların riayət etdiyi
ümumi mərasimdir.
Üç səmavi dinin- yəhudilik,
xristianlıq və İslamın hər üçündə
müxtəlif formada qurbanlıq
mövcuddur. Lakin İslamda bu
ayin xüsusi mahiyyət və
əhəmiyyət kəsb edir. Onun
əsasında Allaha sonsuz sevgi,
Onun qüdrətinə dərin inam və
iman işığı durur.
İnsanları halallığa, paklığa
səsləyən Qurban bayramının çox
maraqlı tarixi və şərtləri var.
Əslində qurban ayini İslamdan
çox-çox əvvəllər, müxtəlif
ölkələrdə müxtəlif cür icra
olunurdu. Məsələn, qədim
dövrlərdə qurban verilənlərin
əksəriyyəti hərbi əsirlər
olmuşdur. Çünki müharibədə ələ
keçirilən əsirləri saxlamaq
əlverişli deyildi, onlar izafi
məhsul yaratmır, xüsusi gözətçi
tələb edir və başqa əlavə qayğılar
doğururdular. Buna görə də
onların qurban verilməsi ən
əlverişli və müqəddəs əməliyyat
sayılırdı.

Cəmiyyətin ictimai-iqtisadi
inkişafının müəyyən pilləsində,
insan əməyinin məhsuldarlığı
artıb izafi məhsul yaratmağa
başladıqda, yəni cəmiyyət
siniflərə bölündüyü zaman hərbi
əsirləri qurban verib öldürmək
əvəzinə, onları qula çevirib
işlətməyə başladılar. Bu dövrdən
etibarən allahlara verilən
qurbanlar əsasən heyvanlardan
ibarət oldu. Ev heyvanları və
quşları qurban vermək adət
halını aldı.
Atəşpərəstlər isə insanı odda
yandırırdılar. Onlar bu yolla guya
Allaha yaxın olduqlarını
göstərirdilər. Qədim Çində də
insanları tanrılara qurban
vermək adəti var idi. Bu
ölkələrdə təbii fəlakətlərdən,
daşqınlardan hifz olunmaq üçün
uşaqları çaya atırdılar.

Islam dini ərəb tayfalarının
həmişə icra etdikləri qurban
vermək adətinə müqəddəslik
mahiyyəti verərək, onu Qurban
bayramı adlandırıb
müsəlmanlığın əsas
tələblərindən birinə çevirdi.
Onun bu adətə etdiyi yeganə
əlavə ondan ibarət olmuşdur ki,
bu mərasimi istənilən vaxt
keçirməyin əvəzinə hər il hicri
tarixi üzrə Zilhiccə ayının 10-da
keçirməyi qanuniləşdirmişdir.
Islam dinində Qurban bayramı
böyük bayram (eyd əl-kəbir)
adlanır. Bayram günü
məscidlərdə xüsusi bayram
namazı qılınır, dəvə, mal-qara,
davar qurban kəsilir, vəfat etmiş
əziz adamların xatirəsini yad
etmək əlaməti olaraq evlərdə və
qəbiristanlıqlarda dua oxunur,
ehsan verilir.

Qurban bayramı haqqında
Qurani-Kərimdə deyilir ki, “Allah
Beytülhəram olan Kəbəni haram
ayı (zilhiccəni), Kəbəyə gətirilən
boyunları bağsız və bağlı
(boyunlarına nişan taxılmış və
taxılmamış) qurbanları insanların
(dini və dünyəvi işlərinin) düzəlib
sahmana düşməsi üçün bir yol
müəyyən etdi”. Şəriətə görə,
qurbanlıq heyvanın qüsuru
olmamalı və onu kəsən bıçağa
xüsusi qurban duası
oxunmalıdır. Nəsil artımında dişi
heyvanların müstəsna rolu
olduğuna görə qurbanlıq
heyvanın erkək olması daha
üstün tutulur.

Qurbanlıq qoçun
yaşına gəlincə, bu, ən azı altı
aylıq heyvan olmalıdır. Lakin
dana, yaxud dəvənin bir yaşı
tamam olsa, daha yaxşıdır. Bir
qurbanlıq heyvan yeddi dindarın
adından kəsilə bilər, lakin fərdi
qurban daha savablı sayılır.
Qurban bayramı müsəlman
ruhaniləri tərəfindən İbrahim
peyğəmbərin (Ə) öz oğlu İsmayılı
Allahın şərəfinə qurban kəsmək
niyyətini bildirən hadisə ilə
əlaqələndirilir. Allah öz sevimlisi
İbrahim peyğəmbərin (Ə)
sadiqliyini sınamaq üçün ondan
yeganə oğlu İsmayılı qurban
kəsməyi tələb edir və İbrahim
peyğəmbər (Ə) gözünü
qırpmadan oğlunu yerə yıxıb
başını kəsərkən, Allahın
göndərdiyi mələk Cəbrayıl (Ə)
göydən enib onun əlini saxlayıb,
Allahın İbrahimdən (Ə) razı
qaldığını bildirib və oğlu
İsmayılın əvəzinə Tanrının
göndərdiyi qoyunu kəsməyi
təklif edir. Buna görə də
Qurbanlıq bayramında kəsilən
qurbana “İsmayıl qurbanı” da
deyirlər. Çox sevdiyi balasını Allah
yolunda qurban verməyə hazır
olması Peyğəmbərin (Ə) Allah
qarşısında imanının,
səmimiliyinin və mütiliyinin bariz
sübutudur. Odur ki, din tarixində
dərin iz salmış bu hadisə Allaha
inamın, dərin etiqadın
nümunəsidir. Bu hadisə onu
göstərir ki, insanlar Allahı sonsuz
imanla sevməli və öz sevgilərində
bu cür səmimi olmalıdırlar. Çətin
anlarda Allahı yada salıb, yaxşı
zamanlarda Onu unutmaq
möminə yaraşan hərəkət deyil!
Bu andan etibarən dindarlar hər
il ev heyvanlarından birini Allahın
şərəfinə kəsib, Ona öz
itaətkarlıqlarını bildirirlər.