tutulur.
Emmare, levvame ve mütmeinne adlanan üç növ nefs de hemin yegane nefsin müxtelif hallarıdır. Nefs fitreten kamillik telebin-dedir. İnsan hele uşaq çağlarından öz qüvvesini ve imkanlarını artırmağa çalışır. O, suallar vermekle elmini artırır.
Amma kamilliyin konkret öz yolu vardır. Bu yoldan çıxan insan gece-gündüz çalışsa bele kamala yetesi deyil. Tekamül yolunda sehve düçar olan insan ne vaxtsa üzücü peşimançılıq çekir. Bu peşimançılıq evvelki nefsin bir başqa halıdır. İnsanı pisliye çağıran nefs emmare adlanırsa, eqlin te`siri ile peşman olmuş nefs levvame nefs adlanır. İki yol ayrıcında qalmış insan eqline müraicet etmeden heves ardınca gedirse nefs öz emmare halını möhkemlendirir. Emmare nefse nezaret olunmazsa insan böyük günahlara batar. Öz-özlüyünde pis olmayan istek yalnız nezaretsiz qaldıqda heddi aşıb belaya çevrilir. Meselen, insanın yemeye meyli tebii bir meyldir. Amma bu meyle nezaret olunmadıqda insan halal-haram, xeyir-zerer bilmeden qarnını doldurur. Bele insanın nefsi emmare halındadır. Bütün meyller heddini aşdıqda bu hal baş qaldırır. Nefsin qidalanmaya, eylenceye, istirahete ve s. meyli onun emmare olmasına delil deyil. O, yalnız heddi aşdıqda emmare olur.
İnsanın öz eqline zidd hereket etmesi onun azad olmasının nişanesidir. İnsan hem eqle, hem de azadlığa malikdir. O, eql vasitesi ile yaxşı ve pisi tanıdıqdan sonra iki yoldan birini seçmekde azaddır. İnsan iki yoldan birine üz tutmağa mecbur deyil. İnsanın kamilliyi nefsani isteklerin eqle tabe edilmesinden asılıdır. Eqlin gösterişlerini eşitmemezliye vuran insan eyri yolu seçir. Eqlin sesine qulaq asan insan ise nefsi cilovlaya bilir. İnsan yalnız bu zaman Allaha yaxınlaşa biler. Eqle tekrar-tekrar itaet eden insanlarda nefsi cilovlamaq gücüne malik xarakter formalaşır. Bu zaman nefs sakitleşir ve insan çetinlik çekmeden arxayın bir qelble heqiqete doğru hereket edir. Bu hemin mütmeinne nefsdir. Mütmeinne nefs müxtelif tehlükeleri adlamış, ali dereceye çatmış hemin evvelki

<< 1 [2] 3 4 ... 6 >>