haqında söhbet açır-ibtidai cemiyyete mexsus qorxu dini; remzi antropomorf ilahi qüvve hesab olunan exlaq dini (meselen, xristianlıq) ve “insan suretine benzemeyen ilahi qüvve”, “doqmalar tanımayan” kosmik din.


“Kosmik dini hiss” elmi yaradıcılığın esasını teşkil edir, elmi tedqiqatın en güclü tekanverici qüvvesidir.


1940-cı ilde “Nature” jurnalında Eynşteyn öz dini baxışlarını bu cür tesvir edir: “Menim fikrimce dini maariflenmiş insan o kesdir ki, maksimal şekilde özünü eqoistik arzulardan azad etmişdir ve ferdi xarakterinden qat-qat yüksekde duran fikirlere, hisslere, maraqlara xidmet etmekdedir. Bu cür insanın dindarlığı ondan ibaretdir ki, ali meqsedinin vacibliyi ve böyüklüyünde heç bir şübhesi yoxdur. Bu menada din-beşeriyyetin, ali deyerleri ve meqsedleri aydın ve bütöv şekilde derk etmeye, tesir dairesini genişlendirmeye can atmasıdır...”


Daha sonra Eynşteyn elm ve din arasında mövcud olan bezi elaqeleri misal çekir, deyir ki, “elm yalnız o şexs terefinden yaradıla biler ki, başdan-ayağa heqiqet ve anlayışa can atır, bu hissler onun ruhuna hopub... Amma bu hisslerin esası din sahesinden qaynaqlanır. Bu dünyanın qanunları rasionaldır, yeni “şüur üçün derk olunandır” fikrinin mümkünlüyüne inanmaqdan ibaretdir. Men heqiqi alimi bunlara güclü inamı olmadan tesevvür etmirem. Obrazlı şekilde veziyyeti bu cür tesvir etmek olar: “Dinsiz elm-axsaqdır, elmsiz din ise-kordur!”. ”


Eynşteynin dostu Maks Djemmer “Eynşteyn ve din” kitabında (1999) dahi alimin dini baxışlarını daha etraflı şekilde eks etdirmişdir, lakin, bununla yanaşı müellif etiraf edir ki, Eynşteynle birbaşa ünsiyyete deyil, arxiv materialları araşdırmalarına esaslanır. Djemmer, Eynşteyni çox dindar insan hesab edir, onun dini baxışlarını “kosmik din” adlandırır: “Eynşteyn, Spinoza kimi Allahı Tebietle beraber tutmurdu, beşeriyyet qanunlarında “insan ruhundan qat-qat üstün ruh” kimi çıxış eden ayrıca varlıq olaraq qebul edirdi...” Bes göresen, heqiqetde Albert Eynşteynin inancı

<< 1 [2] 3 4 >>