Seyyid Möhsün Eminin tebiri ile desek «Bidetin menşeyi ya bu ola biler ki, bir meselenin neceliyinde xeta üz vermiş olsun. Yeni her hansı bir şeri mesele filan mövzuya aid olub-olmaya biler. Yaxud da bidet qoyan şexse teqlid olunur ve camaat onun baresinde xoş gümanda olub onun işini sünne hesab edir. Belelikle de sünne bidetle qarışıq düşür. Sünnenin bidete qarışmasının üçüncü bir amili de budur ki, bezileri her bir mövzu ve mesele baresinde şeriet terefinden aşkar ve xüsusi bir beyan verilmeli olduğunu güman etmişler. Bu sözü deyenler bunu nezere almamışlar ki, baresinde xüsusi beyan gelib çatmayan hemin mesele şeriet sahibinin ya mütleq, ya ümumi, yaxud da külli beyanlarının içerisinde mövcud ola biler. Buna göre de biz her hansı bir emeli o vaxt bidet hesab edirik ki, o emel din telimlerinin bir hissesi olmadığı halda dini meqsedle yerine yetirilir. Vehhabiler deyirler ki, zikr demek ve rehmet göndermek ona göre bidetdir ki, Peyğemberin (s) dövründe bele bir şey olmamışdır! (Bu da bir növ bidetdir.) Biz ise deyirik ki, bu emelin şeri qanun olmasında tekce bunu qeyd etmek kifayetdir ki, Allahı zikr etmeyin, Peyğembere (s) salavat göndermeyin, dua etmeyin ve sair kimi şeylerin şerietde üstün ve beyenilen bir emel olmasını nezere alsaq, bu halda her bir yerde, her bir zamanda şeri qayda olmadığını dedikde bidet hesab olunmayacaqdır. Vehhabilerin bidet saydıqları çox şeyler de buna misal ola biler.” Sair müselmanların (vehhabilerden başqa) arasında mövcud olan ve vehhabilerin nezerinde bidet sayılan emeller sonradan beyan olunacaqdır.

Şübhesiz, Mehemmed ibn Ebdül-Vehhab, İbn Henbelin, xüsusile İbn Teymiyyenin, İbn Qeyyimin ve İbn Ebdül-Hadinin rey ve fikirlerini araşdırıb mütalie etmekle onlardan tesirlenmiş, İslama zidd olan vehhabi firqesinin esasını Erebistanın Necd eyaletinde qoymuşdur. (Adları qeyd olunanlar vehhabiliyin ideoloji rehberleri hesab olunur). Sonralar bu eqide tedricen bütün Erebistan yarımadasını ehate etdi.
Burada “vehhabi” mezhebinin ne

<< 1 [2] 3 4 >>