mehdudlaşmır. Bezen Allah, Onun ayelerini oxuyan möminin qelbine ele ilham nazil edir ki, heç bir tefsir kitabında olmayan menalar; anlayır, başqa qapılar açılır önünde. Tefsirlerde qeyd olunmayan menaları göre bilmesi bir sehv deyil ki. Eslinde ayelerin menalarını yalnız tefsirlerde olanlarla inhisarlaşdırmaq özü bir sehvdir. Bu zaman adamın yadına, – Allah rehmet etsin, – Şeyx Şa’ravi düşür. Quran ayelerinden xatireler hazırlayar ve o xatireler baresinde söhbetler ederdi. Qurandan qelbine toxunan, könlünü titreden ayelerden yeni-yeni menaları meclislerde camaatla bölüşerdi.
Ele bunlarla yanaşı Şeyx Seyid Qutubun da müellif olduğu kitabı qeyd etmek olar. O, kitabına “Quranın kölkelerinde” adını vermişdi.

Tebii ki, bu cür yanaşmalar evvelki tefsirçilerde de olmuşdur ve onlar da Quranı tefsir etdikden sonra kitablarına müxtelif adlar vermişdiler. Meselen; İbn Kesir “Ezemetli Quranın tefsiri”, İbn Cerir “et-Tabari”, es-Süyuti “Sepelenen mirvariler”, ez-Zemexşeri “Keşşaf”, Qurtubi “Ehkam ayelelerinin mecmuası”, belece Ebi Sseud ve başqaları da olmuşdur. Çünki onlar Allahın ayelerindeki muradı tapmaq ve çatdırmağa çox önem vermişdiler. Belece esrler keçdikce bu ümmetin yeni-yeni alimleri Qurandan daha çox menalar keşf edecekler. Quran daim yenilenir, çünki bu bir heyat kitabıdır. Dövran ne qeder deyişse de, Quran da her zamana uyğunlaşacaqdır.

Quranın menalarını duymaq, anlamaq ve araşdırmaq mühüm meseledir. Amma tebii ki, Qurandan menalar çıxarmaq, onu tefsir etmek her bir adamın işi deyil. Bunun üçün ilkin fundament, esaslar, prinsipler olmalı ve müeyyen qaydalara riayet edilmelidir. Meselen;

1.Qurani Kerimin cizgileri, serhedleri, çerçivesi ve şertleri. Bunu dedikde ilk ağla gelen onu düzgün oxumaqdır. Tebii ki, bu da doğru fikirdir. Onu düzgün oxumaq, teleffüz etmek ve tecvid qaydalarını bilmekdir. Bu, Quranın cizgilerini tesevvür etmeye ilk addımdır. Bunsuz kelamları anlamaq, mefhumunu derk etmek qeyri‐mümkündür.
2.Ereb dilini tam, düzgün ve

<< 1 [2] 3 4 >>