Saatların tarixi...
Zamanı ölçen eqrebler niye sağa
doğru hereket edir?
«Vaxt qızıldır» ifadesi tesadüfen
deyilmeyib. Zaman ve vaxt anlamı
insanlar üçün hemişe çox önemli
olub. Ümumiyyetle, Adem övladı
yaranandan zamanı ölçmeye
çalışıb. Ona göre dev, vaxtı
ölçdüyümüz saatın tarixi çox-çox
qedimlerden başlayır.
Güneş saatı
Qedim dövlerde zamanı ölçmeye
çalışan ayrı -ayrı xalqlar müxtelif
üsullardan istifade edibler. En
qedim saatlar Güneş saatları
hesab olunur. İlk Güneş saatını
düzeltmek qedim misirlilerin
ağlına gelib . Onlar Güneşin her
gün müntezem bir hereketle
doğmasını, müeyyen vaxtlarda
göy üzünün eyni nöqtelerinde
olmasını, sonra batmasını
müşahide ederek en qedim saatı
keşf edibler . Bu saat meydanın
yüksek bir yerinde qoyulan
daşdan ibaret olub. Qedim
misirliler Güneşin hereketi
esnasında bu daşın kölgesini
izlemekle vaxtı ölçübler. Yeri
gelmişken, saat eqrebinin sağa
hereket etmesi de buradan
yaranıb. Bele ki, Misir Yer
planetinin şimal yarımküresinde,
ekvator xettine yaxın yerleşen
ölkedir ve Güneş çıxanda qedim
misirlilerin düzeltdikleri saatda
kölge derhal qerbde meydana
gelir, Güneş yükseldikce kölge
şimala, yeni sağa doğru hereket
edirdi. Daha sonralar, çarxlı,
mexaniki, batareyalı saatlar
yaradılanda da istiqamet
deyişmedi ve belece, eqrebin
soldan sağa doğru hereketi
günümüzedek gelib çıxdı.
Maraqlıdır ki, Avstraliya kimi
ekvatorun cenubundakı
ölkelerde, Güneş doğarken daşın
kölgesi cenuba düşür ve Güneş
yükseldikce sola doğru dönmeye
başlayar. Kim bilir, belke ilk saat
orada keşf edilseydi, bu gün
eqrebler eks istiqametde hereket
ede bilerdi . Belelikle, artıq
eramızdan evvel III minilliyin
ortalarında en besit saat mövcud
idi. Hemin dövrde Qedim Misir ve
Yunanıstanda vaxtı üfüqi ve
şaquli sferblatlı Güneş saatı ile
hesablayırdılar .
Su saatı
Güneş saatından sonra su saatı
yaranıb. Su saatının yaranması
ise qedim yunan riyaziyyatçısı,
mühendisi ve ixtiraçısı
Ktesibiosun adı ile

[1] 2 3 >>