adlı ilk romanını yazırdı
ve dostu, edebiyyatşünas Qriqoryevle birge yaşayırdı.7 O, bir neçe ay erzinde
stolun üstünde bir qucaq yazılmış vereqleri görse de, manuskripti8yalnız roman
hazır olanda eline almışdı. Qriqoryev romanı oxumuş, heyrete gelmiş ve
Dostoyevskiye heç bir kelme demeden o dövrün meşhur tenqidçisi Nekrasova
aparmışdı. Gece saat üçde Dostoyevskinin qapısının zengi çalınır. Qriqori Nekrasov
içeri tepilib onu qucaqlayır ve öpür, evveller onu tanımayan Nekrasov
Dostoyevskini “Rusiyanın ümidi” adlandırır, onlar bir saat, iki saat, esasen, roman
haqqında danışırlar, yalnız seher açılanda ayrılırlar. Sonralar bu geceni heyatında
en xoşbext gece adlandıran Dostoyevski pencereye yaxınlaşaraq onun ardınca
baxır, göz yaşları içinde hıçqıraraq heç cür özünü ele ala bilmir. Dostoyevski
özünde yaranmış hisleri sonralar tesvir edib. Onu haradan oxuduğumu deqiq
xatırlamasam da, texminen bele idi: “Nece de yaxşı insanlar vardır! Nece xeyirxah,
nece necibdirler! Men ise ne qeder miskinem! Eger onlar qelbime boylana
bilseydiler. Amma men onlara danışsam da, inanmayacaqlar”. Dostoyevskinin
sonralar onların yolunu davam etmeye qerar vermesi ise artıq arabeska9 idi, o,
meğlubedilmez gencliyin texeyyülü idi, bunun tesvir olunan ehvalata heç bir dexli
yoxdur, yeqin tezlikle sovuşmuşdu. Başa düşürsünüzmü, eziz Milena xanım, bu
ehvalatın tefekkür üçün nüfuzedilmez olan gizli menasını anlayırsınızmı? Fikrimce,
iş bundadır ki, Qriqoryev ve Nekrasov, ümumiyyetle desek, Dostoyevskiden heç de
necib olmayıblar, amma Siz indi ümumi baxışlardan imtina edirsiniz (hemin gece
bu heç de Dostoyevskiye de lazım deyildi, ayrı-ayrı hallarda onun ne faydası ola
biler ki?). Siz yalnız Dostoyevskiye qulaq asın, Siz yalnız o vaxt Qr. ve N. — in
misilsiz olduqları qenaetine geleceksiniz ve göreceksiniz ki, D. çirkin, hedsiz
derecede miskindir, o heç bir vaxt bu yüksekliklere çata bilmeyecekdir, onun
haqqında Qr. ve N. — in dedikleri eşidilmemiş teriflere layiq

<< 1 ... 6 7 [8] 9 10 ... 202 >>