qumara şehvet ve s.) sürükleyir. Kamil insan eşq ve elm yolu ile bunu derk edir ve nefsi öz içinde boğub öldürür. Allah melek xisletli bele insanı mükafatlandıraraq qelbini nurlandırır. Bu hal “beqa-billah” meqamı adlanır. Yeni, aşiq hesretden qurtarıb meşuquna qovuşur. Bu ise haqla Haqq olmaq, yaxud enelheq meqamıdır.

Buldu Nesimi çün seni neyçün “enelheq” demesin,
Ey bu söze münkir olan dövleti darın yox imiş.

Ve ya:

Canda ki eşq olmadı, dilde xeber ne faide,
Gözde ki, görmek olmadı, nuru xeber ne faide.

5) İnsan amili. İnsan amili tesevvüfde vacib şertlerdendir. Çünki bu felsefeni derk edib, daşıyıcısı ola bilecek yegane varlıq insandır;

Mensur kimi guşe geler, söyler “enelheq”,
Ol aşiqi sadiq ki, bu meyxaneye uğrar.

Qurani-Kerimde insanın künte-kenzin (Allah adlanan gizli xezinenin) derki üçün yaradıldığı bildirilir. Çünki şüur, idrak ancaq insana mexsusdur.

6) Exlaq göstericileri. Bu da vacib şertlerdendir. Çünki, eşq yolunu tutan aşiq saf, melek xisletli olmaqla meşuquna (Allaha) layiq olduğunu sübut etmelidir ki, Allah da onun qelbini nurlandırsın. “Nur” suresinin 35-ci ayesinde oxuyuruq: “Allah göylerin ve yerin nurudur. O, nur üstünde nurdur. Allah dilediyini öz nuruna qovuşdurur”.

Teriqi heqqi bilendir veren malın yağmaye,
Teraş olub nemed geyen dolaşmadı bu sevdaye.

Haqqın yolunu bilenler mal hevesinde olmaz, onu talana buraxarlar, yeni paylayarlar, hamıyla bölüşerler. Malı elinden çıxdıqdan (müflisleşme, oğurlanma, yanma, talanma ve s.) sonra sufiye mexsus eba geymekle ilahi eşq yolunu tutmaq mümkün deyil, - deyilir bu beytde.

<< 1 [2]