Dünya iqtisadiyyatını idare eden, ona istiqamet veren, onun problemlerini hell edenler ve bezen yeni problemler yaradanlar araşdırma ve inkişaf (R&D) işlerine yatırım edenlerdir. Bu sahede ilde 2 trilyon dollar serf olunur ve bunun yarısını, yeni 1 trilyon dollarını tekce Amerika ve Çin edir. Sonra Almaniya, Yaponiya, Hindistan, Cenubi Koreya, Fransa, Rusiya, Birleşmiş Krallıq ve Braziliya illik 40-200 milyard arası vesait serf edirler. İqtisadiyyatı kiçik ölkelerden nisbetde İsrail, Tayvan, İsveç ve Avstriya da en çox xercleyenlerdendir. En çox hansı şirketler bu istiqamete pul xercleyirler? Samsung, Google, Apple, Intel, Roche, Mercedes, Toyota, Merck, Facebook ves. Heresi bir ilde 10-25 milyard dollar arası vesait xercleyirler sırf araşdırma ve inkişafa.

Bu ölkelerin hamısında başlanğıcda dövletin böyük rolu olub. Hele 1842-ci ilde Samuel Morse Vaşinqtondan Baltimora teleqraf xettini çekmek üçün dövletden 30 min dollar vesait almışdı. Sonra Morrill Act ayrı-ayrı ştatlardan 40-dan çox ali mektebe torpaq vererek onların kend teserrüfatı ve mexanika sahesinde ekspertler yetişdirme missiyası vermişdi. Bu gün ne texnoloji mehsul işledirikse, hamısı ne vaxtsa dövlet qrantları ve ya kreditleri esasında yaranıb demek olar ki. Özleri etmeyibler, pulu şirketlere ve universitetlere veribler. Aparılan elmi araşdırmaların yarısı yeqin universitetlerin payına düşür, qalanları da bir şekilde universitetlerle elaqelidir.

Azerbaycan 2030 Dayanıqlı İnkişaf Hedeflerini qebul edib, o hedeflerin çoxu ele elmi araşdırma ve inkişaf yolu ile elde olur. Men bilen ölke iqtisadiyyatın cemi 0.2 faizini bu yönde xercleyir. İqtisadiyyatımız da ele böyük deyil müqaisede, yeni bu texminen ele 100 milyon dollar (satınalma paritesine göre olsun 300 milyon) vesait edir, onun mehsuldarlığı da yeqin aşağıdır. İndi gel bu vesaitle başqa ölkelerle yarış.. Dayanıqlı inkişaf deyirikse onda bu istiqametde xercleri heç olmasa evvel 0.5 faize sonra ise meselen 2030-da 1%-e çatdırmağı

[1] 2 >>