Dilimizde bir çox Atalar sözleri esl mahiyyetini itirib tehrife meruz qalmışdır. Onlardan bir neçesi ile tanış olaq.

"Şerikli malın olunca şerikli arvadın olsun." Hamı bu atalar sözünü düzgün başa düşmür. Bele söz deyib Atalar?
Amma eslinde söz beledir. "Şerikli malın olunca şerikli arvatın olsun." Arvat çeki daşı demekdir. Ona göre deyirmişler ki, arvatın (çeki daşın) şerikli olsun amma malın şerikli olmasın......

"Düz Düzde qalar"
Yazıda qramatik sehv var. Amma bu sehv mahiyyeti mehv edir. Eslinde hemin atalar sözü beledir. "Düz düz de qalar". Bizim tefekkür "De"ni edatdan çıxarıb "Düze" birleşdirib. Deqiq fikir budur. "Düz düz de qalar" yeni düzü deyişdirmeye çalışmayın. Düz düz de qalar.

"Bağa baxarsan bağ olar, baxmazsan dağ olar"
Kelamdakı “dağ” sözünü bir çoxları “yükseklik” menasında başa düşür. Lakin bu sözün başqa menası da var: derd, yara (üreyine dağ çekmek). Bu atalar sözünde dağ “derd” menasında işlenib. Yeni eger bağa yaxşı baxsan, o da yaxşı mehsul verer, üreyin açılar, sevinersen. Yox, eger yaxşı qulluq etmesen, mehsul götüre bilmezsen, bu da senin üçün derd olar, bağ gözdağına çevriler.

“Su kiçiyin, yol böyüyün”
Bu atalar sözünü esas tutaraq suyu ilk növbede kiçiye teklif edir, yolla gederken böyüyü qabağa buraxırlar. Lakin ilkin variantda bu kelamda “su” deyil, “suç” (sehv, günah) sözü işlenib. Müdriklerin fikrince, kiçikler sehv ede bilerler, lakin böyüklerin vezifesi onlara doğru yol göstermekdir. İndi “suç”, yeni “günah” sözünün sonundakı samit düşüb ve “su” şeklinde işlenir.

"Gözellik ondur doqquzu dondur"
Atalar sözü eslinde bele deyil. Tehrif olunmuş şekilde bize çatdırılıb. Eslinde beledi:
"Gözellik 10 du 9 cusu dondu."

"Eşşek ne bilir zeferan plov nedir?"
Eslinde ise eşşeyin zeferanlı plova heç bir adiyyatı yoxdur.
"Eşşek ne bilir zerpalan nedir?"
Yeni eşşeyin palanı adi oldu ya zerli oldu onun üçün ferq etmir.

"İlanın zehlesi yarpızdan geder o da yuvasının ağzında biter"
Melum olduğu kimi ilan quru,

[1] 2 >>