da evvel müasir Dağıstan erazisine sarmat-massaget–alan tayfalarının müdaxilesini bu erazilerde aşkar edilmiş arxeoloji abideler tesdiq edir. Bu tayfalar Derbend keçidi vasitesi ile Azerbaycanın Xezersahili vilayetlerine daxil olaraq diger erazilere de yayılmışdılar. Xezerin qerb sahillerinde meskunlaşmış massagetler haqqında melumatları antik müellifler de tesdiq edirler. Abşeron yarımadasındakı Maştağa kendinin adı «massagetler» kimi izah edilir. Maskut ve Maskat xoronimleri de massagetlerin adından götürülmüşdür. Görünür Derbenden cenubda yerleşen Çora (Çola) keçidinin adını da skif-sarmat dil materiallarının kömeyi ile izah etmek olar. Bütün bu proseslerde Derbend şeheri bir növ siyasi-inzibati, iqtisadi ve medeni merkez rolunu oynayırdı.


Erken orta esrlerde Albaniyanın beynelxalq tranzit-ticaret yolları üzerinde yerleşen en meşhur şeherlerinden biri olan Derbend yalnız albanların baş qalası, Sasanilerin Qafqazdakı istinadgahı kimi deyil, hem de mühüm orta esr şeheri, en iri ticaret-senetkarlıq ve siyasi merkezlerinden biri kimi tanınmışdı. VI esrde bu şeher müteşekkil daxili struktura, dürüst seçilmiş topoqrafiyaya malik şeher kimi mehşur idi. M.Kalankatuklunun «Alban tarixi» eserinde Derbend «Ezemetli şeher» adlandırılır ve onun küçe ve meydanlar sistemini ehate eden daxili planının olduğu qeyd edilir.


Derbend şeheri bir şeher kimi evvela Alban hökmdarları ve Sasani şahlarının herbi siyasi dayağı ve strateji menteqesi kimi formalaşmış, sonradan ise inkişaf ederek senetkarlıq ve ticaret merkezine çevrilmişdir.


Ticaret-senetkarlıq merkezi kimi Derbendin esas senetkarlıq sahesi qedimden burada mövcud olmuş ve sonralar daha da inkişaf etmiş toxuculuq idi. Derbendin arxeoloji tebeqelerinde çoxlu silah, şeypur, metal memulatlar, zindan, çekic, mis ve demir filizi qalıqlarının tapılması burada metal emalı ve metallurgiyanın inkişafını tesdiq edir. Şüşe eşyalarının çoxluğu, onların özünemexsusluğu ve geniş rengarengliyi Derbendde şüşe istehsalının

<< 1 [2] 3 4 ... 11 >>