qapısı» Bab el-Ebvab-Derbend Albaniyanın ikinci böyük şeheri idi. Ereb xelifeleri Derbendin strateji ve ticaret-ötürücü menteqe kimi xüsusi ehemiyyetini nezere alaraq, onun azad şeher statusunu saxladılar. Şeheri emirler ve ya reisler şurası idare etmeye başladı. Hele 736-cı ilde xelife Hişamın dövründe Esed Zafir başda olmaqla Derbende gönderilmiş 400 dövlet memuru bu idareçiliyin esasını qoydu. Şeherin idareçiliyine rehberlik eden reisler reisi nizamname çerçivesinde onun mühafizesini teşkil etmeli, qanun-qayda ve temizliyi gözlemeli oldu. Derbend qalasında, elece de diger serhed qalalarında yerleşdirilmiş herbi hisseler xidmet müqabilinde, xezineden maaş almır, yerli ehtiyatlar hesabına saxlanılırdılar. Xelifenin serencamı ile serhedyanı bölgenin «kafir» düşmenle üz-üze qalan döyüşçü-qazi ehalisine veqf payı kimi bütöv vilayetlerle yanaşı, Abşeronun neft ve duz yataqlarından elde olunan gelirler verilirdi. Xelife Harun er-Reşid dövründe şeherlilerin rifahını yaxşılaşdırmaq üçün Derbende Rubas çayından bir neçe kanal çekildi, burada bağ ve bostanlar salındı, deyirmanlar tikildi.


Xilafetin şimal hüdudlarında serhed qalası olan Derbend Xezer denizinin en mühüm limanı idi. Şeher denizin içerilerine doğru uzanan Daş hasarla ehate edilmişdi. Bu şeherde olmuş el-İstexri ve İbn Hövqelin melumatına göre «Bab el-Ebvab sahil şeheridir. Ortasında gemilerin yan alması üçün körpü var. Körpü ile deniz arasında her iki yandan Qoşa divar çekilmişdir. Bele ki, gemilerin giriş yolu dar ve çox girintili-çıxıntılıdır. Giriş…zencirlenmişdir…heç bir gemi icazesiz buraya ne daxil olur, ne de çıxır».


VIII-IX esrlerde genişlenmiş ticaret Xilafet xezinesine xeyli gelir ve menfeet getiridi. Buna göre de Derbendin hakim daireleri ehtiyatı elden vermeden Xilafetin yalnız herbi-strateji deyil, ticaret menafelerinin de keşiyinde dururdular. «Derbendname»deki melumata göre, ehtiyatlı derbendliler şeherin müdafie sisteminin quruluşunu gizletmek meqsedile Xezer xaqanının Derbende

<< 1 ... 3 4 [5] 6 7 ... 11 >>