1. Azәrbaycanda günәş radiasiyasının paylanması
Azerbaycanda Güneş radiasiyasının illik miqdarı 120–160 kkal/sm2 arasında deyişir. Bu reqem Naxçıvanda maksimuma çatır. Şerur-Ordubad düzünde 148–150 kkal/sm2, yüksek dağlıq zonada ise artaraq 152–160 kkal/sm2 teşkil edir. Kür-Araz ovalığında güneş radiasiyasının qiymeti 128–132 kkal/sm2-dir. Orta dağlığa doğru, radiasiyanın miqdarı azalır ve 120–124 kkal/sm2-e qeder enir.

Bunun sebebi buludluluqdur. 1500–1600 m hündürlükden sonra onun miqdarı yene azdır, Böyük ve Kiçik Qafqazın yüksek dağlıq zonasında (3000 m-den yüksek) 140–150 kkal/ sm2 teşkil edir.

Azerbaycanda Güneşr radiasiyasının miqdarı

2. Azәrbaycan Respublikasında havanın orta illik temperaturunun dәyişmәsi
Respublikamızda havanın orta illik temperaturu düzenlik erazilerde 14–14,5°C teşkil edir. Dağlara doğru 2000 m yükseklikde orta illik temperatur 4–5°C, 3000 m yükseklikde ise +1–2°C olur. Orta illik temperaturun 10°C-den yüksek olması ekinçilik üçün böyük ehemiyyete malikdir.

Azerbaycanda orta illik temperatur

3. Azәrbaycan Respublikasında yağıntının paylanması
Azerbaycan Respublikasında atmosfer yağıntılarının miqdarına, mövsümi ve illik paylanmasına tesir eden esas amiller – hava kütleleri, erazinin relyefi ve Xezer denizidir. Respublika erazisinde en az yağıntı Qobustanın cenub-şerqine, Abşeron yarımadasının cenub sahiline düşür: 150–200 mm-den az.

Kür-Araz, Samur-Deveçi ovalıqları ve Naxçıvanın, Arazboyu düzenliklerinde illik yağıntının miqdarı 300 mm-den azdır. Yağıntıların miqdarı Xezer denizi sahillerinden qerbe, düzenliklerden dağlara doğru tedricen artır.

Dağlarda yağıntılar yüksekliye doğru artır. En çox yağıntı Talış dağlarında (1700–1800 mm) ve Böyük Qafqazın cenub yamacında (1400–1600 mm) müşahide olunur.

Respublikamızın diger dağlıq erazilerinden ferqli olaraq Talış dağlarında yükseklik artdıqca yağıntının miqdarı azalır, orta ve yüksek dağlıq hissesinde (1300–1500 m-den yüksek) ve dağarası derelerde onun miqdarı

[1] 2 >>