Dünyanın en iri qapalı su hövzesi - Xezer denizi Azerbaycan xalqının heyatında çox mühüm ehemiyyet daşıyır ve özünün fiziki-coğrafi göstericileri ile unikaldır. Onu qeyd etmek kifayetdir ki, Xezer denizinin flora ve faunası endemik növlerle zengindir. Bele ki, qedimliyi ile diger balıqlardan ferqlenen nerekimilerin ehtiyatlarının 90 faizi bu denizde cemleşmişdir.

Coğrafi landşaftın özünemexsusluğu elverişli rekrasion şerait yaratmışdır. Deniz meridian boyunça S latın herfi şekilinde uzanmışdır, 47°17' şimal enliyi ve 36°33' cenub uzunluğu koordinatları arasında yerleşmişdir. Meridian boyunca denizin uzunluğu 1200 km-e yaxındır, orta eni 310, en böyük ve en kiçik enleri ise müvafiq olaraq 435 ve 195 km-dir. Xezer denizinin seviyyesi periodik olaraq deyişdiyinden onun sethinin sahesi ve sularının hecmi deyişkendir. Hazırda denizin seviyyesi dünya okeanı seviyyesinden -26,75 m aşağıdır. Denizin bu seviyyesinde onun sethinin sahesi 392600 km2, sularının hecmi ise 78648 km3-dir ve bu hecm Yer küresindeki ümumi göl su ehtiyatlarının 44%-ni teşkil edir.

Maksimal derinliyi 1025 m-dir ve bu baxımdan Dünya okeanının Qara, Baltik, Sarı denizleri ile müqayise oluna biler, Adriatik, Egey, Tiren, Sulu ve diger denizlerden ise derindir. Akvatoriyanın Azerbaycan hissesi denizin orta ve cenub hisselerini ehate edir. Duzluluğuna göre Xezer suları dünya okeanının sularından xeyli ferqlenir. Şimal hissede suyun duzluğu 5-6, denizin orta ve cenub hisselerinde 12,6-13,5 promille teşkil edir. Azerbaycanda mövcud olan 300-dek palçıq vulkanının 170-den çoxu Xezerin Azerbaycan sektorunda ada ve sualtı vulkanlarını teşkil edir. Xüsusile onlar Cenubi Xezerde daha çoxdur.

Tebii şeraitin unikallığı ve rengarengliyi bir çox nadir fauna ve flora növlerinin Xezer denizinde bugünedek qalmasına sebeb olmuşdur. Denizin Azerbaycan akvatoriyasında 171 növ fitoplankton (yosun), 40 növ zooplankton, 258 növ fitdentos, 91 növ makrozoondentos ve 14 fesileye aid 80 növ ve yarımnöv balıqlar

[1] 2 >>