İsmayıl qızılbaş tayfaları ve köçeri eyanları ile sıx bağlı idi. O, yaxşı tehsil görmüşdü, şair ve alimlere himayedarlıq edirdi. Xetai texellüsü götürmüş İsmayıl öz vaxtının tanınmış şairi idi, özünden sonra şeirler toplusu (divan) qoyub getmişdir. Diqqetelayiq cehet hem de odur ki, şair olan ve özünden sonra divan qoyub getmiş Osmanlı sultanı I Selim yalnız fars dilinde yazdığı halda, İsmayıl Azerbaycan dilinde yazırdı. Tekce bu fakt bezi Qerbi Avropa tedqiqatçılarının İsmayılı İran vetenperveri kimi qeleme vermek cehdlerinin ne qeder cefeng olduğunu gösterir. Azerbaycan dili İsmayılın ana dili idi, onun ve ailesinin esas dayağı Azerbaycan köçerileri idi, onun sarayında azerbaycanca danışırdılar.

Şah İsmayıl bacarıqlı serkerde, herbi strateq idi. Ömrünün lap erken çağlarından qazandığı zeferler – onun özünde de, qoşun başçılarında da, qızılbaş döyüşçülerinde de bir növ arxayınlıq ruhu, basılmazlıq, yenilmezlik inamı yaratmışdı. Şah İsmayıl Şerq tarixinde görkemli serkerde ve dövlet xadimi kimi tanınırdısa, Azerbaycan klassik poeziyası xezinesinde Xetai texellüslü şair kimi de şerefli yeri vardır. Heç de tesadüfi deyil ki, Şah İsmayıl Xetai indiyedek yeddi böyük elevi şairinden biri sayılır.

Ana diline qayğı ve mehebbetle yanaşmağın vacibliyi İsmayılın vesiyyetinde de eksini tapmışdır: “Men hemişe doğma torpağın bir parçasını qızıldan, ana dilinin bir sözünü lel-cavahirden üstün tutmuşam. Qısa ömrümde sizin üçün ne bacardım eledim. Elde qılınc qelebeler qazanaraq, parçalanmış Veteni birleşdirmeye çalışdım”.

Belelikle, Şah İsmayıl Xetainin öz xalqı qarşısında xidmetleri hem de ondan ibaretdir ki, o, Azerbaycan milli medeniyyetinin inkişafı üçün elverişli şerait yaratmışdır, onun hakimiyyetde olduğu iller ölkenin orta esrler tarixinde tereqqi baxımından en önemli dövr sayılır. O, tekce ana dilinde yaradan şairleri, Azerbaycan alimlerini, incesenet xadimlerini teşviq etmirdi, hem de bütövlükde incesenetin, elmin inkişafına himayedarlıq edirdi. Onun seyleri

<< 1 ... 6 7 [8] 9 10 ... 14 >>