ki, merkezi hökumet vilayetler üzerinde hakimiyyetini tam şekilde qurmaq, vilayet hakimlerinin baş qaldırmasını ve müsteqil hereket etmek imkanlarını ortadan qaldırmağa çalışırdı. Uzun Hesenin “Qanunları” bu sahede atılan en önemli addımlardan biri olmuşdur.

Uzun Hesenin hakimiyyet başına geldiyi illerde şeherliler ve kendliler üzerine qoyulan vergi ve mükellefiyyetler çox ağır idi. Burada toplanan müxtelif vergilerin miqdarı getdikce artırdı. Bu, neinki geniş xalq kütlelerinin veziyyetini ağırlaşdırır, hetta ölkenin gelirlerinin azalmasına sebeb olur, onun iqtisadi esasını zeifledirdi. Uzun Hesen vergi ve mükellefiyyetlerin miqdarını müeyyenleşdirmek, zorakılığın qarşısını almaq, vergi toplayan memurların xeyanetlerine son qoymaq meqsedile vergi işlerini nizama salan «Qanunname» tertib etdirdi. Uzun Hesenin «Qanunname»si kendlilerden, senetkarlardan ve tacirlerden alınan vergileri qaydaya salmağı nezerde tuturdu. O, hetta bütün herbi vergileri leğv etmeye çalışırdı, lakin mülki ve herbi eyanların etirazları ile qarşılaşmışdı.

Uzun Hesen uzaqgören dövlet xadimi kimi yaxşı başa düşürdü ki, onun uğurlu herbi qelebeleri neticesinde yaradılmış ve terkibine müxtelif xalqların, ölkelerin daxil olduğu Ağqoyunlu dövleti geniş eraziye malik olsa da, daxilen möhkem deyildi ve buna göre de, Osmanlı imperiyası kimi qüdretli dövlete qarşı dura bilmezdi. Qüdretli xarici tehlükeni def etmek üçün, her şeyden evvel, güclü merkezleşdirilmiş dövlet yaratmaq lazımdır. Odur ki, Uzun Hesen bu meqsedle bir sıra islahatlar keçirdi. O, köçeri herbçi eyanlara deyil, oturaq ehaliye arxalanmaq xetti götürdü. Cemiyyeti yaşadan esas istehsalçılar olan kendlilerin, habele senetkarların veziyyetini nisbeten yaxşılaşdırmaq meqsedile xüsusi “Qanunname” hazırlatdı.

Uzun Hesenin «Qanunname»si barede dövrün erebdilli qaynaqlarından olan Qi­yasinin verdiyi melumat xüsusi maraq doğurur. Qiyasi yazır: «Hesen bey eda­letli ve xeyirxah idi. O, bütün dövlet erazisinde tamğanı leğv etmek isteyirdi.

<< 1 2 3 [4] 5 6 ... 19 >>