Lakin emirleri onunla razılaşmadılar. Sultan tam­ğanı yarıbayarı azaldaraq 1/20 dirheme çatdırmışdı . O, bütün ölkede yığılan vergilerin hecmini deqiqleşdirdi. Uzun Hesen ehali arasındakı mübahise ve şikayetlere aid “Qanunname” de tertib etdirmişdi. O, günahkarları sert şekilde cezalandırmağı teleb edirdi. Sultan “Qanunname”ni icra edilmek üçün dövletin bütün vilayetlerine göndermişdi”. O, ölkedeki exlaqsızlıq yuvalarını ve buraya bağlı olan meyxaneleri ve qumarxaneleri bağlatdırdı, ölkesinde toplanmaqda olan torpaq vergisini azaldaraq mehsulun hecminin 1/6-i qeder müeyyen etdi, xalq arasında ortaya çıxan şikayetleri ve düşmençilikleri nizama salmaq üçün “Qanunname” hazırlatdı. O, günahkarları sert şekilde cezalandırmaq üçün töhmet ve cerime (pul cezası) müeyyen etdi ve cinayetkarların cezalandırılmasını teleb etdi. Gücü çatdıqca edalet prinsipinden heç zaman uzaqlaşmadı».

Uzun Hesenin hazırlatdığı bu “Qanunlar”ın Diyarbekrden Farsa qeder uzanan im­periyanın vilayetlerinin idare edilmesinde bir qayda yaradıb-yaratmadığını bil­mirik. Ancaq bu qanunların Azerbaycanda, elece de Fars ve İraqda heyata keçirildiyi melumdur. S.Erşahinin fikrince, «Hesen Padşah “Qanunlar”ı türk hüquq ve maliyye tarixi ile maraqlananlar üçün önemli bir qaynaq olduğu kimi, türkcenin inkişaf merhelelerine işıq tutacaq bilgiler de vermekdedir».

Şeref xan Bidlisi yazır ki, Uzun Hesen «reiyyet vergisi almaq üçün İran, Fars ve Azerbaycan padşahlarının indi de (XVI esrde – T.N.) emel etdikleri qanun vermişdi». Uzun Hesenin «Qanunname»si Osmanlılar terefinden bir müddet, Sefeviler terefinden ise uzun zaman erzinde istifade edilmişdir. F.Sümer bu senedi Ağqoyunlu dövletinin İslam aleminin maliyye tarixine mühüm bir töhfesi kimi qiymetlendirir.

Şübhesiz ki, Uzun Hesen feodal özbaşınalığını mehdudlaşdırmaq ve vergilerin yığılması zamanı sui-istifade hallarını aradan qaldırmaqla iqtisadiyyatın inkişafına tekan vermek ve xezinenin zenginliyini temin etmek isteyirdi. O, bu siyaseti heyata

<< 1 ... 3 4 [5] 6 7 ... 19 >>