qoyulmuş notlu ifaçılıq mektebi tarın texniki ve bedii imkanlarını daha da artırmışdır. Tar, esasen, muğam üçlüyünün terkibinde (tar, kamança, qaval) aparıcı alet kimi istifade edilib ve bu gün de muğam senetinin inkişafında müstesna rol oynayır. Muğar operalarında solo oxumaları tarın müşayietile aparılır.



Azerbaycan bestekarları tar ile orkestr üçün bir çox irihecmli konsertler yazmışlar. Quruluş ve forma etibarı ile başqa musiqi aletlerinden ferqli olan tar, esasen, üç hisseden çanaq, qol ve kelleden ibaretdir. Tarın çanaq hissesi tutdan, qol ve kelle hisseleri ise qoz ağacından hazırlanır. Onun uzunluğu 850 mm, çanağının hündürlüyü 16 mm, eni 185 mm-dir. Qoluna 22 perde bağlanır. Çanagının üzerine mal üreyinin perdesi çekilir. Müxtelif diametrli 11 metal simleri vardır. Sümük ya ebonitden hazırlanmış kiçik mizrabla dillendirilir.



Simler üç qrupa bölünür:

1. Ağ, sarı ve kök simler (her biri bir olur).

2. Kök sim (tek qalın sim yalnız muğamla ifa olunur).

3. Zeng simler (cingene; iki cüt olur).



Tar sinede üfqi tutulur, sağ elin bileyi ile çanaq hissesi döşe sıxılır, simler baş ve şehadet barmaqlarının arasında tutulmuş mizrab vasitesi ile ehtizaza getirilir. Tarın qolu sol elin baş ve şehadet barmaqları arasında sıxılır, sağ elin ehtizaza getirdiyi simler sol elin şehadet, orta ve adsız barmaqları ile müxtelif perdeleri sıxmaqla çalınır. İfa zamanı texniki ve bedii imkanları temin etmek üçün trel ve müxtelif mizrab vurma üsullarından, ştrixlerden istifade edilir. Üst-mizrab, alt-mizrab, üst-alt-mizrab, alt-üst-mizrab, rux (sağ-sol) mizrab, santur-mizrab (üst-alt-üst) ve diger ştrixlerden elave, lal barmaq, dartma sim (vibrasiya), sürüşdürme barmaq (qlissando) kimi ştrix ve üsullardan da istifade olunur. İfaçı mizrabı sime vuraraq tarı döşüne sıxmaqla sesi uzun müddet dalğalandırır. Alınmış bu fasile zamanı yaranan effekt "xum" adlanır.



Tar üçün notlar "do" sistemli metso-soprano açarında yazılır. Tarın ses düzümü xromatik

<< 1 [2] 3 >>