Qedim çalğı aletlerinden hesab olunur. Onun yaranma tarixi eramızdan çox-çox evvellere aid edilir. Müxtelif növleri Yaxın ve Uzaq Şerq xalqları arasında, elece de dünyanın bir çox ölkelerinde geniş yayılmışdır. Azerbaycanda neyin bir neçe növü mövcud olmuşdur.



Neyin nalesini Füzuli bele tesvir edir:

Naledendir ney kimi avazeyi eşqim bülend

Nale terkin qılmazam ney tek kesilsem bendübend.



XIV-XV esrlerde yaşayıb-yaratmış görkemli musiqişünas alim Ebdülqadir Marağai "Meqasid el-elhan" (Neğmelerin meqsedi) eserinde hemin dövrlerde neyin iki növünün: ağ ve qara neyin mövcudluğu barede melumat verir. XX esrin evvellerine kimi musiqi dünyasını möcüzeli sesi ile ilhama getiren ney bir zamanlar tamamile unudulsa da, son illerde yeniden musiqi meclislerinin bezeyine çevrilmişdir.



Ağ ney qarğıdan hazırlanır. Onun uzunluğu 550-600 mm, diametri 20 mm-dir. Üst hissesinde beş, alt hissesinde ise bir oyuq olur. Ağ neyi çalarken ifaçı aletin baş hissesine keçirilmiş nazik mis borunu qabaq dişlerinin arasında yerleşdirerek ora hava üfleyir, dil ve dodaqlar vasitesi ile seslerin alınmasına nail olur.



İfaçı oyuqları qismen ve bütöv açıb-bağlamaqla xromatik ses sıralarını ala bilir. Müasir neyler baş hisseden, texminen, 50 mm aşağıdakı oyuqdan dodaq vasitesi ile üflenerek ifa edilir. Bu növün en müasiri fleyta adı ile orkestrlerin terkibinde istifade olunur.



Hazırda bir çox Şerq xalqları arasında fleytanı öz tarixi adı ile adlandırırlar. Neyde muğam, mahnı ve başqa musiqi nümunelerini seslendirmek mümkündür.



Neyin diapazonu birinci oktavanın "do" sesinden ikinci oktavanın "sol " sesine kimidir.