Orkestr ve ansamblların, aşıq ve diger folklor qruplarının terkibinde geniş istifade olunan nefesli aletlerden biri de balabandır. Bezen "balaman" da adlandırılan bu aletin adının menası "bala" (kiçik) ve "ban" (ses tembrinin xoruz banına benzedilmesi) sözleri ile bağlı olub, "kiçik ban" (ilk, erken ban) demekdir.

Yumşaq ve hezin sese malik balabandan ansambl, orkestr ve solo aleti kimi nefesli aletler qrupunu, o cümleden aşıqlar destesini müşayiet etmek üçün istifade edilir. Balaban erik, qoz, tut ve armud ağaclarından xüsusi dezgahlarda yonulub, içerisi oyulduqdan sonra müeyyen bitki yağları ile yağlanır, xüsusi temperaturda uzun müddet qurudulur.

Hazır gövdenin üst hissesinde sekkiz, alt hissede ise bir oyuq açılır. İfa zamanı her iki elin barmaqları ile oyuqlar açılıb-bağlanır. Balabanın baş hissesine qarğıdan xüsusi ölçüde sıxılaraq yastılanmış müştük taxılır. Ona göre bezi hallarda bu alete "yastı balaban" da deyilir. Müştüyün üzerine keçirilmiş xamıtın (qısqacın) vasitesi ile aletin ses ucalığı ve kökü nizamlanır.

İfaçı aleti seslendirmek üçün derinden nefes alaraq havanı ağız boşluğuna yığır ve onu xüsusi ustalıqla dodaqları arasında tutduğu yastı müştüyün içerisine üfleyerek barmaqlarını oyuqların üzerinde hereket etdirmekle istenilen ses ucalığını alır.

Uzunluğu 280-300 mm, diametri 20-22 mm-dir. Balabanın ses diapazonu kiçik oktavanın "sol" sesinden ikinci oktavanın "do" sesine kimidir. Çalğıçının ustalığından asılı olaraq, bir neçe ses de artırıla biler.