qollarından biri sayılan “yallı”nın yaranması ile bağlıdır. Azerbaycanda “yallı”nın derin kökleri haqqında bir çox menbeler, arxeoloji qazıntılar, tarixi eraziler bize mühüm ve maraqlı melumatlar açıqlayır. Bele ki, Qobustan erazisindeki qayaüstü tesvirler, Ordubad erazisinde Gemiqaya dağındakı el-ele verib dövre etrafında reqs eden insan şekilleri, arxeoloji qazıntılar zamanı tapılmış müxtelif eşyaların üzerindeki yallı oynayan insan resmleri, tarixçilerin, alimlerimizin illerle apardıqları elmi araşdırmalar Azerbaycanda merasim reqsi sayılan “Yallı”nın tarixini eramızdan evvel V minnilliye aid olduğunu sübuta yetirmişdir.

Qobustandakı qayaüstü tesvirlerin yaranma tarixi üst Paleolit dövrünün orta Daş (Mezolit) dövrüne aid olunur. Buradakı qayaüstü tesvirler ilk defe 1939-cu ilde aşkar edilmiş ve ilk tedqiqat işi emekdar elm xadimi İshaq Ceferzade terefinden aparılmışdır. Qobustanın qayaüstü tesvirler kolleksiyası Böyükdaş, Kiçikdaş, Cingirdağ, Yazılıtepe, Şonqar ve Şıxqaya dağları sahesinde aşkar edilmişdir. Uzunluğu 15-20 km, eni ise 2 km olan bu erazide “petroqlif” üsulu ile çekilmiş (menası; “daş üzerinde naxış açma”) 6 minden çox tesvir elde olunmuşdur ki, bu tesvirlerin bezilerinde el-ele tutub yallı geden insan cizgilerine rast gelirik. Ordubadın Tivi ve Nesirvazlı kendlerinin şimal-şerqinde yerleşen, deniz seviyyesinden 3907m yükseklikde qerarlaşan Gemiqaya dağındakı qayaüstü tesvirler ise ilk defe 1960-cı illerde qeyde alınmışdır. Buradan çoxlu sayda “qazma”, “cızma”, “döyme” üsulu ile icra edilmiş (çekilmiş) resmler ve piktoqrafik yazı nümuneleri tapılmışdır. Gemiqayada uzun müddet arxeoloji tedqiqatlar aparmış istedadlı alim-arxeoloq Veli Eliyev terefinden öyrenilmiş qaya tesvirleri arasında bezi resmler “yallı” reqsinin tarixinden xeber verir. Tesvirlerin birinde qayanın merkezi hissesinde od ve güneş remzi sayılan kiçik daire, onun etrafında ise qollarını yuxarı qaldırıb reqs eden insan resmleri hekk olunmuşdur.

Qedim Midiya erazisinde aşkar

<< 1 [2] 3 4 ... 10 >>