maraqlıdır ki, her bir yallı öz ayaq hereketlerine uyğun ritme ve ritmik quruluşlara malikdir. Bu sebebdendir ki, bir çox yallılar “ikiayaq”, “üçayaq” ve “dördayaq” adlanırlar. Sonralar yallı oyununa yalnız bir zerb aleti (çubuqla çalınan nağara) elave olunmuşdur. Tekce zerb aletinin müşayieti ile oxunaraq oynanılan yallılar öz quruluşu etibarile “halay”ların quruluşuna çox yaxındır.

Musiqi mezmununa metn (şeir) elave edilerek mahnı kimi ifa olunan yallılardan “Qaladan-qalaya”, “Tirme-şal” (“Arzumanı” kimi de adlanır), “Tello”, “Leyli xani”, “Hoynare”, “Güleynare”, “Mercanlar” ve başqalarının adlarını çekmek olar. Bu yallılardakı mahnıların metni, esasen kendlilerin emek fealiyyetini, onların gündelik heyat terzini, cesaretini, qehremanlığını, sevgisini terennüm edir. Bele mahnıların sözleri xalq terefinden yaranmış ve bu gün de özünün xüsusi bedii-poetik meziyyetleri ile seçilerek qoşma ve bayatılardan ibaret olmuşdur. Bu gün xalq arasında artıq yallı kimi deyil, mahnı kimi meşhurlaşan, yuxarıda adlarını çekdiyimiz reqsler müxtelif menbelerde, mecmuelerde mehz, xalq mahnısı kimi gösterilmişdir. Meselen, “Tello” yallısını Qafar Namazeliyev 1985-ci ilde neşr etdirdiyi “Azerbaycan xalq mahnı ve tesnifleri” kitabında xalq mahnısı kimi teqdim etmişdir. Onun musiqisi aşağıdakı metnle oxunur.

I bend:
Araz üste, buz üste, Tello,
Kabab yanar köz üste, Tello.
Qoy meni öldürsünle, Tello,
Bir ala göz qız üste, Tello.

Neqaret
Aman Tello,
Tellocan, Tello.
Canım Tello,
Tellocan, Tello.

II bend:
Araz axır lil ile, Tello,
Deste-deste gül ile, Tello.
Men yarımı sevirem, Tello,
Şirin-şirin dil ile, Tello.

Yallıya bu metn sonradan elave olunmuşdur. “Tello” – bir hisseli yallıdır. Onun musiqisi ağır tempde başlayaraq asta ritmlerle ifa edilir. Yallını oynayan kollektivin rehberi (yallıbaşı) işare etdikden sonra musiqiçiler terefinden temp artırılaraq süretlenir, ritm tezleşir. “Tello” yallısının melodik dili onun, onun mahnı kimi oxunan musiqisinden de

<< 1 ... 4 5 [6] 7 8 ... 10 >>