Antoni Cenkinsonun (XVI e.) ve holland deniz seyyahı Yan Streysin (XVII e.) yazılarında da gözel azerbaycan xalçaları xatırlanmışdır.
Bu poçt açıqçaları komplektinde xalq senetkarlarının eli ile yerine yetirilen xalçaların nümuneleri, hemçinin peşeker ressamların xalçaları teqdim edilmişdir.
Azerbaycan xalçaları hazırlanma texnologiyasına göre xovlulara ve xovsuzlara bölünür.
Xovlulardan daha çox qedim olan xovsuz xalçalar özünemexsus naxışı ve parlaq koloriti ile ferqlenir. Xovsuz xalçaları hem de xaqın gündelik heyatı ve fealiyyeti ile bağlı olaraq “meişet xalçaları” adlandırırlar. Bunlar palaz, kilim, cicim, şedde, verni, zilli, sumaxdır ki, onlar xalçaçılığın inkişafında ilkin merheleni teşkil edir. Bu merhelede xalçalar besit üsulla eriş ve arqac saplarının bir-birine keçirilmesi ve qıraqlarının toxumnası vasitesile istehsal olunurdu.

Çoxsaylı kompozisiyalı sxemlerde ve zengin ornamentli motivlerle olan xovlu xalçalar da xüsusi seçilirler. Xovlu xalçalar toxunma texnikasına göre daha mürekkebdir: onlar “türkbaf” – saplarn bir-birime düyünlenmesi üsuluyla toxunurdu. Bu üsul naxışlar, renglerin ve süjetlerin ahengi üçün genış imkanlar açır. Bütün etraf alemin gözelliyi, senetkar mehareti ve ilhamını özünde birleşdiren mehz bu xovlu xalçalar bu gün de müxtelif ölçülerde toxunur: kiçikleri – xalça, gebe, namazlıq, taxtüstü, döşenek ve irileri – dest xalı, gebe. Heresinin öz yeri var. Bununla yanaşı Azerbaycan xalçasının estetik prinsipi “resmlerin” müstevi hellinde, şekillerin ritmikasında, merkezi ve köbe hisselere bölme enenesinde, elementlerin lakonik hendesesinde öz eksini tapmışdır. Ve bütün bunlar da, öz növbesinde, forma, motiv ve bedii ideya müxtelifliyine gore seçilir.
Onların reng palitrası göy qurşağının bütün renglerine uyğundur. Xalçaların adları esasen istehsal edildiyi yerler bağlı olur. Dünya terefinden tanınmış Azerbaycan xalçacılıq seneti indiki zamanda yeddi mektebe bölünür: Bakı, Gence, Qarabağ, Şirvan, Quba, Qazax, Tebriz.

<< 1 ... 9 10 [11] 12 >>