olsun. Yalnız taxılın artığını kifayet qeder uzun bir müddet saxlamaq lazım gelende mürekkeb xörekleri eksperimentleşdirmek ve yaratmaq imkanı olurdu. Bu esrlerce davam etdikde, tedricen yeni-yeni xörekler yaranır ve xalqın yaddaşında möhkemlenirdi. Tekce "çeten"in (aşsüzenin, süzgecin arxaik forması) varlığı denli bitkilerden ve xemirden xörek hazırlanmasının tarixini eramızdan 5-6 min il evvele aparır ve sabit mehsul, müvafiq olaraq ekinçiliyin yüksek seviyyesi haqqında danışmağa imkan verir.

Böyük miqdarda taxıl mehsullarının istehsalı yüksek ekinçilik medeniyyeti, suvarma sistemlerinin olması, heyvandarlığın inkişafı haqqında ve s. xeber verir.
Bütün bunlar oturaq heyat terzi olmadan mümkün deyildi.
Qeyd etmek gerekdir ki, Göney Qafqazda metbex üçün zeruri olan xammalı esasen, yüksek ekinçilik ve heyvandarlıq medeniyyetine malik olan azerbaycanlılar istehsal edirdiler. Meselen, gürcü alimi M.İ.Tkeşelov 1888-ci ilde keçmiş İrevan xanlığı erazisinde yaşayan azerbaycanlılar haqqında yazırdı: "Kendlerde taxılçılıq, ekinçilik ve bağçılıqla meşğul olurlar. Tebii ki, düzenlik yerlerde, yaylaqlarda tekce heyvandarlıqla meşğul olmurlar, azerbaycanlılar esasen, çay sahillerinde yaşadıqlarından onları ekinçi xalq adlandırmaq olar. Söyleye bilerik ki, azerbaycanlılar demek olar her yerde çay sahillerinde yaşayırlar, halbuki ermeniler yalnız dağlıq yerlerde meskunlaşıblar".

E.K.Artamanov 1889-cu ilde İran barede yazarken qeyd edirdi ki, "taxılı daha çox Azerbaycan, Xorasan, Kirmanşah, Fars, İsfahan ve Yezd verir".
Q.V.Soloqub 1852-ci ilde yazırdı: "Ermeniler öz fealiyyetlerini esasen ticarete ve var-dövlet yığmağa yöneldirler. Azerbaycanlılar ise öz növbelerinde yaşayış yerlerine müvafiq olaraq öz fealiyyetlerini ekinçiliye ve maldarlığa yöneltmişler ve Zaqafqaziyada esas istehsalçı elementdir".
İ.V.Seqalov 1902-ci ilde qeyd edirdi ki, "Müselman xalqı esasen, Bazarçay, Ayrıçay, Bergüşad, Oxçuçay ve onların qollarının, elece de Arazın sahillerinde yaşayırlar;

<< 1 [2] 3 4 ... 7 >>