Azerbaycan erazisinde en qedim maddi medeniyyet nümuneleri e.e. 8-ci minilliye tesadüf edir. Qedim meqalitik abideler, menhirler, dolmenler, mağaralar, müdafie tikilileri, kurqanlar, metal aletler, dulusçuluq, zergerlik seneti Azerbaycan yaşayış meskeni üçün xarakterik olmuşdur. Monumental qaya resmlerinde xalqın medeniyyeti ve estetik tesevvürleri öz ifadesini tapmışdır. Füzuli şeherinin yaxınlığındakı Azıx mağarası (uz. 215-220 m) Azerbaycanın dünyada en qedim insan meskenlerinden biri olduğunu sübut edir.

Tesviri senetin en qedim nümuneleri arasında e.e. VIII-V esrlerden qalmış Qobustan qaya tesvirleri, Kelbecer rayonunun Zalxa gölü etrafında Ayıçınqılı ve Periçınqıl dağlarındakı Tunc dövrünün başlanğıcına (e.e. 3-cü minillik) aid resmler, Orbdubad şeherinden şimalda Gemiqaya dağlarındakı qayaüstü tesvirler müstesna ehemiyyete malikdir. Qobustanın "Böyükdaş", "Kiçikdaş", "Cingirdağ", "Şonqardağ" ve diger qayalarında hekk olunmuş resmlerde, orada yaşamış qedim insanların heyat terzi, meişeti, emeyi ile elaqedar tesvirler xüsusi maraq doğurur. Burada ovçuluq, maldarlıq, ekinçilik ve meişetin diger saheleri ile bağlı müxtelif süjetler, sehneler, insan ve heyvan tesvirleri dinamik terzde hekk olunmuşdur. Qobustan qaya resmleri - piktoqramlar ibtidai icma quruluşundan feodalizm merhelesine kimi çoxesrlik, uzun tarixi dövrü ehate edir.

Tesviri senetin qedim nümuneleri arasında dulusçuluq, daş ve metal memulatlarını bezeyen dekorativ naxışlar, resmler, qabartmalar (relyef tesvirler), heykeller mühüm yer tutur. Bunlardan küre formalı qab (Naxçıvan MR-nın Şahtaxtı kendi), ikibaşlı maral fiquru (Xocavend rayonunun Dolanlar kendi), üzerinde 5 fantastik heyvan tesviri cızılmış tunc qab (Gedebey), aypara şeklinde qızıl yaxalıq (Ziviye), qızıl cam (Urmiya gölü yaxınlığındakı Hesenlu tepesi), Mil, Qarabağ düzlerinden tapılmış keramik qablar öz zerifliyi, bedii kamilliyi ile ferqlenir (e.e. VIII-VII esrler). Mingeçevirden, Şamaxıdan tapılmış müxtelif tipli ve formalı

[1] 2 3 >>