Azerbaycan Şifahi Xalq Edebiyyatının bütün janrları temsil olunmuşdur. Esasen bu diyara xas olan janrlar (haxışta, gülümey, yallıbaşı mahnılar) ve nümuneler de vardır. Diyarda xalq edebiyyatının mühüm qollarından olan aşıq seneti de inkişaf etmişdir. Bu sahede Şerur ve Şahbuz rayonları ferqlenmekdedir.


Hele qedim zamanlarda bir çox görkemli şairler, o cümleden, Qetran Tebrizi bir müddet Naxçıvanda yaşayıb yaratmışdır. Atabey Mehemmed Cahan Pehlevanın sarayına yaxın olan, "tebibler sulatnı" kimi şöhret qazanmış Kemaleddin Naxçıvani şair kimi de meşhur idi. Ebubekr ibn Xosrovun Atabeyler sarayında xidmeti dövründe yazdığı meşhur "Munisname" eseri mühüm sosial-exlaqi motivleri ve humanizmi ile seçilir. Orta esrlerde Ehmed en – Neşevi, Necmeddin Naxçıvani, Hinduşah Naxçıvani, Sadiq bey Ordubadi, Baba Nemetullah Naxçıvani, Fezlullah Neimi ve başqa mütefekkir Azerbaycan alimleri eyni zamanda bedii eserleri ile de Azerbaycan edebiyyatını zenginleşdirmişler.[117]

XIX esrde maarifçilik herekatının geniş yayılması bu bölgede de edebiyyat ve medeniyyetin süretli inkişafına tekan verdi. Heyran xanım ve Qönçebeyimin yaradıcılığında mehebbet lirikası ile yanaşı, zemaneden şikayet, zülme, sosial edaletsizliye qarşı etiraz motivleri de güclüdür. Bu dövrde Naxçıvan edebi mühitinde ciddi canlanma nezere çarpır. Ordubadda yaradılmış "Encümeni – şüera" edebi meclisi (1838) klassik edebi enenelerle yanaşı, yeni maarifçi edebiyyatın da inkişafına müeyyen tesir göstermişdir. Meclisin feali üzvlerinden Qüdsi Venendi, Feqir Ordubadi, Ehmedağa Şemi ve başqalarının yaradıcılığında klassik mehebbet lirikasının enenevi mövzuları ile yanaşı, maarifçilik ideyaları, tenqidi – realistik – stairik meyller de ehemiyyetli yer tutur. T. Sidqinin (1854–1903) edebi pedoqoji irsinin de Azerbaycanın maarifçi – realist edebiyyatına özünemexsus yeri var.[118]

XX esrde Naxçıvan diyarı Azerbaycanın ictimai, edebi-bedii fikrine ve medeniyyetine bir sıra böyük şexsiyyetler bexş etmişdir. Dahi

<< 1 ... 38 39 [40] 41 42 ... 48 >>