dünyasının sosial-menevi ziddiyyetlerini eks etdiren bir sıra siyasi-lirik ve lirik-epik şeirlerle qayıtdı. "Nil yavrusu" eserinde Cavid müstemleke zülmünü qezeb ve nifretle damğalayırdı. Bu dövrde Cavid bir sıra tarixi dramlar yazmışdır. "Peyğember" (1922), "Topal Teymur" (1925), "Seyavuş" (1933), "Xeyyam" (1935) tarixi dramları Cavidin tarixe, tarixi şexsiyyetlere baxışında ciddi dönüş idi. Cavidin yaradıcılığında türkçülük ve turançılıq ideyalarının tebliği öz eksini tapmışdır. Türkçülük en çox onun “Xeyyam”, “Topal Teymur” ve “Seyavuş” facielerinde qabarıq verilmişdir. Şair bu eserlerinde istibdada qarşı üsyan eden kütleni, üsyan başçılarını ve Xeyyam kimi azadfikirli bir mütefekkiri baş qehreman seçmişdir. Faşizm ve Ikinci dünya müharibesi tehlükesinin artması Cavidi narahat eden problemler idi ("Iblisin intiqamı" dramı, 1936). Cenubi Azerbaycandakı azerbaycanlıların "şahenşahlıq" üsuli-idaresinin esareti altında ezab çekmesi, en adi insan hüquqlarından mehrum edilmesi de vetenperver şair kimi Cavidi düşündürürdü ("Telli saz" dramı, 1930; "Kor neyzen" poeması, 1930). Cavidin felsefi, siyasi-ictimai görüşleri "ümumi mehebbet" ideyasından yüksek humanizme qeder böyük bir inkişaf yolu keçmişdir. Poeziyası yüksek bedii senetkarlığı, derin emosionallığı, semimiyyeti ile seçilir.

Anadan olmasının 100, 110, 120 ve 125 illik yubileyleri geniş qeyd olunmuşdur. Naxçıvanda ve Bakıda ev-muzeyleri yaradılmış, Bakıda, vaxtile yaşadığı binaya (indiki Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasının Elyazmalar Institutunun binası) barelyef-tesviri olan xatire lövhesi vurulmuşdur. 100 illik yubileyi erefesinde cenazesi Irkutsk vilayetinden Naxçıvana getirilib, buradakı ev-muzeyinin yaxınlığında defn edilmişdir. Azerbaycan Respublikasının Prezidenti Heyder Eliyevin teşebbüsü ile qebri üzerinde möhteşem meqbere tikilmişdir (1996). Adına Bakıda, Naxçıvanda ve respublikanın diger şeher ve rayonlarında küçe, bağ, mekteb, kitabxana, kino-teatr ve s. medeni maarif müessiseleri

<< 1 2 [3] 4 >>