ki, 1908-ci ilde burada sehneye ilk qadın çıxır. Ömrünün çoxunu Ağdaşda yaşamış artist Almaxanım ve görkemli yazıçı Maxsud Şeyxzadenin anası Fatma Şeyxzade (sonralar Fatma Hacıyeva) yaradıcılıq qehremanlığı göstererek ilk defe sehneye çıxırlar. Muxtar Efendinin yaxın dostu, o illerin görkemli senetkarı Cemil bey Bağdatbeyov da bu teatrın yaranmasında ve fealiyyet göstermesinde yaxından kömeklik gösterib.

Muxtar Efendinin maarifçilik fealiyyetinden söhbet açarken onun zehmeti ile yaradılmış qiraetxana haqqında danışmamaq mümkün deyil. Görkemli maarifçi bunu bele xatırlayır: "Qiraetxana açmaq haqqında fikrimi Azerbaycan cemiyyet iclaslarının birinde üzvlere eşitdirdim. Çox razılıqla menim fikrimi beyendiler ve açılmasına qerar verildi". Az bir zamanda erebce Misirden, farsca Hindistan ve İrandan, türkce İstanbuldan, Krımdan, Bolqarıstandan, tatarca Orenburqdan, Kazandan ve Astarxandan, rusca Rusiyadan gelen qezet ve mecmueler qiraetxananı zenginleşdirir. Sonralar "Baku" qezeti bu zengin qiraetxana haqqında bele yazırdı: "1923-cü ilde kitabların sayına göre Ağdaş qiraetxanası Bakıdan sonra ikinci yeri tutur".

Muxtar Efendi o çetin illerde sefaletden eziyyet çeken uşaqlardan ötrü 1908-1909-cu illerde bir neçe bölgelerde "Kimsesiz uşaqlar evi" açmağa nail olur ve kimsesiz uşaqları bu ocağa yığaraq, onlara atalıq qayğısı göstermeye başlayır. Bir neçe imkanlı şexs (Hacı Gözelov ve başqaları) xeyriyyeçilik meqsedi ile bu sahibsiz uşaqlara şerait yaradırlar. Bu xeberi eşiden xalqımızın böyük xeyriyyeçi oğlu Hacı Zeynalabdin Tağıyev Muxtar Efendiye xeyir-dua verir, müveffeqiyyet arzulayır ve sonra ise hemin mekteblere yüz qızıl pul göndererek öz atalıq ve ağsaqqallıq qayğısını gösterir.

1906-1907-ci illerde Muxtar Efendinin yalnız oğlan uşaqlarından ötrü açdığı "Darülirfan" mektebleri fealiyyet göstermeye başlayır. Güclü tehsil veren bu beşillik mekteblerde dünyevi elmler tedris olunurdu. Tedris edilen elmler sırasında edebiyyat, tarix, coğrafiya, hendese, rus

<< 1 [2] 3 4 5 >>