İnsanların böyük ekseriyyeti xınanın daha geniş istifadesinden az melumatlıdır. Boyu 2 metre çatan xına kol bitkisi olub Hindistan, Erebistan, İran kimi ölkelerde becerilir. Saçları boyamaq üçün istifade olunan xına tozu lavsonia bitkisinin qurudulmuş, sonra üyüdülmüş yarpaqlarıdır.
Xınanın zengin kimyevi terkibi onu olduqca faydalı bitkiye çevirir.
Peyğemberimiz (sellellehu aleyhi vesallem) xınanın qoxusunu çox beyenmiş ve meleklerin bu iyden xoşlandığını söylemişdir, eyni zamanda hem özü çox istifade etmişdir, hem de sehabelerinin daha çox istifade etmesini istemişdir.
Xına terkibindeki büzücü ve antiseptik maddeler sayesinde bütün deri xesteliklerinde, yaralarda geniş istifade edilir. Sulanmış, yeni ikincili infeksiya qoşulmuş yaralarda xınadan istifade eden zaman yaradakı irin süretle çekilir. Bunu yanıq yaralarında, göbelek yaralarında ve s. tetbiq etmek olar.
Yaraların üzerine qoyulmuş xına hem de yara üzerini nazik bir perde ile örtür, infeksiya düşmesinin qarşısını alır, hem de yeni bir deri qatının emele gelmesine şerait yaradır. Bu zaman xına ile bal qarışımından hazırlanmış mecundan da istifade olunur.
Ayaqlardan gelen qoxunun ve ayaq göbeleyinin qarşısını almaq üçün ayaqlara 15 gün müddetinde günde bir defe xına qoymaq lazımdır. Daban çatlarının ve babasilin müalicesi üçün xına ile kere yağını bir-birine qarışdırıb yaranın üstüne qoymaq, bu müaliceni 15 gün günde 1 defe 1 saat etmek lazımdır. Barmaqlar arası ve ya bedende olan qaşınmalar zamanı xınadan istifade edilir. Eger üzde sepgiler varsa, rengsiz xınadan, bedende sepgiler olduqda ise adi xınadan istifade etmek daha yaxşıdır.
Ağızda ve boğazda yaralar zamanı 1 xörek qaşığı xınanın üstüne 1 stekan qaynar su tökülür, soyudulub qarqara edilir. Xına saç köklerine güclü tesir edir, saçın sağlam çıxmasına sebeb olur, saçqıranı temizleyir, saçların kökünü derinleşdirir, kepeklenmeni aradan qaldırır, seboreyanın müalicesinde effektlidir. Vitiliqo ve psoriazın müalicesinde istifade
»Saglamliq, heyat bilgileri
»Oxu zalına keç