Hüceyreni öyrenen elm sahesi sitologiya adlandırılmışdır. О da bioloji elmler sırasına daxildir. Müasir sitologiya hüceyrenin mikroskopik ve ultra mikroskopik quruluşundan, onun funksiyasından, inkişafından, kimyevi teşkil xüsusiyyetlerinden, fiziki-kimyevi xasselerinden, özünü töretmesi, regenerasiyası, mühite uyğunlaşmasından behs eden elmdir.
Hüceyre orqanizmin çoxalan elementar canlı hissesidir. Ona göre de biologiyanın inkişafı bir çox cehetden sitologiyanın inkişafı ile elaqedardır.
Canlılar adi gözle görünmeyen kiçik hüceyrelerden teşkil olunmuşlar. Böyüdücü cihazların ixtirasından sonra onları öyrenmek mümkün olmuşdur. Hollandiyada optik cihaz ustaları ata ve oğul Hans ve Zaxariya Yansenler terefinden 1590-cı ilde ilk mikroskop tipli cihaz quraşdırılmışdır. İtaliya alimi Q.Qaliley hemin mikroskopu bir qeder de tekmilleşdirdi. 1625-ci ilde Almaniyada Yohan Faber ilk defe olaraq «mikroskop» terminini elme getirdi.
XVII esrin evvellerinde Hollandiya alimi A.Levenhuk 250 — 300 defe böyüden daha tekmilleşdirilmiş mikroskop hazırlamışdır. О, 1660-cı ilde ibtidai birhüceyrelileri: bakteriyaları, infuzorları, heyvanlarda erkek cinsi hüceyreleri öyrenmişdir.
İlk defe olaraq ingilis fiziki Robert Huk mikroskopdan tedqiqat meqsedile istifade etmişdir. О, 1665-ci ilde «Bezi kiçik cisimlerin tesviri» eserinde bitki hisselerinin mikroskopik tesvirini vermiş, bitki toxumalarının arı şanına oxşadığını göstermiş ve onları «hüceyre» adlandırmışdır.
İngilis alimi Qryu ve italyan alimi Malpigi ayrı-ayrılıqda bitki hüceyre ve toxumalarını öyrenmişler. Onlar her ikisi bitki anatomiyasını tedqiq etmiş ve bu elmin esasını qoymuşlar. Hüceyrelerin quruluşu haqqında.
1831-ci ilde Robert Braun hüceyrede nüveni keşf etmiş ve onun ehemiyyetini göstermişdir. Rus alimi P.F. Qoryaninov (1796 — 1856), çex alimi Purginye, onun telebeleri, alman botaniki M.Şleyden (1937) bitki hüceyresini tedqiq etmişler. Sitologiya elminin yaranması ve inkişafı hüceyre nezeriyyesinin ireli sürülmesine

[1] 2 3 4 >>

DikTaToR [OFF] (15.04.2011 / 23:16)