yurddan-yurda dashiyib. Kitabsiz dolana bilmezmish. Sonralar Qunib daginda teslim olan zaman SHamil xahish edib ki, qilincini ve kitablarini elinden almasinlar. Kaluqada yashayanda hemishe kitab isteyermish. Ozu de bele deyib: «Qilinc teqsiri uzunden chox doyushler uduzulub, lakin kitab teqsirinden biri de olmayib.»
Oglu Camaleddin Rusiyadan qayidanda SHamil onu mecbur edib dagli libasi geyinsin, amma kitablarina toxunmayib. «Kafir kitablari»ni chaya atdirmaq isteyenlere imam bele cavab verir: «Bu kitablar dogma torpaqlarimizda bize gulle atmayib. Onlar aullarimizi yandirmayib, adamlarimizi oldurmeyib. Kim kitaba satashsa, kitab da onu biabir eder».
Hetta Mirze Kazimbeyle gorushub ayrilarken SHeyx SHamil demishdir: «Kaluqadaki tenhaligimi bogmaq uchun xahish edirem, mene oz kitabxananizdan bir neche kitab veresiniz.»
Seher Kazimbey oz kitabxanasindan sechdiyi on besh kitabi SHamile gonderecekdi: «Hemin gunun axshami ise Kazimbey, SH. SHamil ve onu mushayiet edenler Peterburqun Marinski teatrina devet olunmushdular. Salondakilar onlari boyuk heraretle qarshiladilar. Evvelce «Katerina» baletini gosterdiler. İlk defe sehne tamashasi goren SHamil ve onun muridleri artistlerin her bir hereketine chox boyuk diqqetle baxirdilar. Balet haqqinda hech bir tesevvuru olmayan SHamil ise lap valeh olmushdur. Arabir Kazimbey eserin mezmununu ona achir, hadiseleri neql edirdi.»
Sonra «Peri» baletinden bir sehneni gosterdiler. Movzusu SHerq heyatindan alinmish bu baletde heremxana tesvir olunurdu. Tamashanin ortasinda sehneye sultan chixdi ve oz arvadlari ile reqse bashladi. SHamil chox berkden ve qeyri-adi guldu.
— Neye guldunuz, cenab SHamil? — deye Kazimbey teeccuble sorushdu.
— Siz yaxshi bilirsiniz ki, butun bunlar yalandir, uydurmadir. Sultanlar reqs etmezler. O hansi Sultandir ki, oz arvadlari ile reqs edir? — deyib yene de berkden guldu.
Runovski Kazimbeyle SHamilin gorushunden aldigi teessurat altinda gundeliyinde yazmishdi: «İki misli gorunmemish
»Oxu zalına keç