Bunun üçün Daniel Defonu ve yaxud Balzakı, “Teneke baraban” ve yaxud “Yüz il tenhalıqda” romanlarını yada salmaq bes eder. Meger, onlar oxucuya romandan gözlediklerinimi vermişdilermi?
Ola bilsin indi desinler ki, “beyenilme = idealsızlıq” prinsipi bizim “63-cüler qrupu”ndan, hetta daha da evvellerden qalan enenelerden doğur. O vaxtlar uğur qazanan kitabları dövrün edaletsizliyi ile barışmış kitablar hesab edirdiler. Kitabda barışıqlıq ise, müellifin dövrle heç bir ixtilafının olmadığını gösterir. Bir müddet sonra ise qalmaqal yaradan ve oxucular terefinden qebul edilmeyen eksperimental eserler şöhret qazanmağa başladı. Bütün bu mövzularda qızğın mübahiseler getdi ve bu ümumi işin xeyirine oldu. Mehz hemin mübahiseler eneneye sadiq yazarları çaşdırdı, mehz hemin eserleri tarixi xronikaçılar unutmadı. Bu ise olduqca edaletli idi, axı bütün mübahiseler edebiyyatda yükseliş elde etmek üçün ediliri. Bununla bele, hele de enenevi, zemaneyle barışmış romanlar haqqında düşünenler de vardı. Onlar özlerinden evvelki esrin romanlarından maraqlı tapıntıları ile azacıq ferqlenen romanlar yazırdılar. Hemçinin, tez-tez özününküleri ve qarşı terefi tenge getiren qruplaşmalar da meydana çıxırdı. Bütün bunlar ise pis sonluqla başa çatdı. Bir vaxtlar avanqardçıların qatı düşmeni olan Lampeduzanı, Bassanini ve Kassolu xatırlayıram. İndi ise onlar arasındakı ince ferqleri bilavasite göstermeye çalışacam. Lampeduza yaxşı romanlar yazmışdı, feqet ele romanların dövrü keçmişdi. O zamanlar onun guya italyan edebiyyatından yeni dövrün esasını qoyduğu iddiası ile teriflenmesine qarşı çoxu çıxmışdı. Eslinde ise o tenteneli olaraq köhne dövrü qapatmışdı. Hemçinin Kassol haqqında da eyni fikirdeyem. Bassani haqqında ise bu gün olduqca ehtiyatla rey bildirerem. Meselçün 1963-cü il olsaydı, men onun kitablarını hetta refiqemle birlikde oxuyardım. Problem ise tamam başqa meselededir.
İndi artıq heç kim 1965-ci illerin hadiselerini xatırlamır. O vaxtlar böyük bir yazıçı qrupu Palermoda
»Oxu zalına keç