bu ayrılıq yad deyil? Müharibe başlayan il Uliss (Odissey) üzüb keçdiyi hemin sularla deniz seyahetine çıxdım. O zamanlar cibinde bir quruşu bele olmayan genc hele xoş xeyallar qura bilirdi - işıq dünya axtarışı ile denizleri arxada qoydum. Ancaq men hamı kimi hereket etdim. Gemiye heç minmedim. Men öz yerimi cehennemin taybatay açıq qapılarına dartıb aparan uzun bir növbede aldım . Bir birimizin arxasınca daxil olurduq. Ele birinci günahsız ölünün qışqırıqları ile de qapı bizim üzümüze çırpıldı.Özümüzü cehennemde tapdıq, artıq çıxış yox idi. Altı uzun il burada yer tapmağa çalışdıq. Xoşbext adaların isti menzeresi bizlere darıxdırıcı o illerde yalnız od ve güneşden mehrum uzaqlarda mövcud idi.
Rütubetli ve qaranlıq Avropa geceleri özünden asılı olmadan meyusluqla, titreye-titreye ve acılarını anlayaraq, Şatobrianın qocalığında Yunanıstana yola düşen Ampere müracietini nece de xatırlayırsan: “Siz artıq menim Attikada gördüyüm ne zeytun yarpaqlarını, ne de üzüm salxımlarını tapa bilmezsiniz. O illerin her otuna göre üzülürem. Gücüm süpürgeotunun birce kolunu xilas etmeye yetmedi”. Biz hemçinin, baxmayaraq damarlarımızda tezelenmiş qan dövr edirdi, esrimizin eybecer qocalığı ile yüklenmişdik, bezimiz bütün dövrlerin otluqlarına, özümüz seyrine gede bilmeyeceyimiz zeytun yarpaqları, azadlıq üzümleri üçün acıyırdıq. Etraf her yerde-insanlar, insan harayları, iztirablar ve hedeler. Bu qarma-qarşıqlıqda çeyirtkelere daha yer qalmadı. Tarix - süpürgeotunun bitmediyi bar vermeyen torpaqlardır. Yene de müasir insan tarixi seçdi, bacara bilmedi, ondan üz çevirmeye haqqı yox imiş. Amma tabe etmek niyyetinde iken, evezinde, sebirle her öten gün onun kölesine çevrildi. Belelikle, buradaca insan, Prometeye xeyanet edir, “fikrinde cesaretli ve hessas ürekli olan” genc. Bu meqamda insan övladı Prometeyin xilas getirmek istediyi yerden yoxsul heçliye geri dönür. “ Onlar xeyalların kölgeleri kimi baxırdılar ve görmediler, qulaq verirdiler ve eşitmediler”.
Beli, bir gece
»Oxu zalına keç