Saytın Ən varlısı ol : [_MoRfiN_] - 1 manat
close
Sayta Daxil Olun!
Mövzu: Deyerli fikirler, melumatlar... (Maraqlıdır)
Ardarazli [Off] (10.04.2014 / 15:04)
Üzeyir bey Hacibeyli "Biz ile
Yevropalilarin tefavütü"
Yevropalılar ağappaq və tərtəmiz
bir libas kimidirlər. Biz də kirdən
rəngi məlum olmayan mündəris
bir paltar kimiyik. Odur ki, haman
ağ və tərtəmiz paltarın üstə bir
balaca ləkə düşəndə, o saat
məlum eləyir, amma kirli paltarın
üstünə min o qədər ləkə düşsün,
məlum eləməz. O səbəbdəndir ki,
məsələn, Firəngistanda birisi ildə,
ayda bazarda bir güllə atanda
qəzetlər bir həftə o barədə
danışırlar, camaat böyük
həyəcana düşür ... halbuki bizim
yerdə gündə beş-altı adam
öldürülür, heç kəsin qulağına
girmir.... Ağappaq qar kimi təmiz
bir pencəyin üstünə bir damcı
mürəkkəb düşərsə, yarım
verstdən məlum eylər, amma
bizim bədənimizdəki çirkin
paltarın üstünə bir girvənkə
mazut tök, bir addımdan məlum
eləməz.
***
İkinci təfavüt. Bu halda, yəni bu
iyirminci əsrdə yevropalılar səy
edirlər ki, quş kimi havada uça
bilsinlər. Amma biz bədbəxtlər
hələ indi çalışırıq ki, adam kimi
dünyada yaşaya bilək.... Şeir:
Onlar əvvəl adam imişlər ki,
indi də quş olmaq istəyirlər,
Bəs biz əvvəl nə imişik ki,
indi adam olmaq istəyirik?
***
İndi keçək başqa
məsələlərə.Təkəbbür və lovğa
adamdan hamının zəhləsi gedir,
amma hamı da o cürə
adamlardan çəkinir və həmişə
onlara yol verməyə məcbur olur.
Hər halda, bu məsəl ki--ağac bar
gətirdikcə başını aşağı tutar--
hamının xoşuna gəlir. Amma
burasını unutmaq olmaz ki, barı
çox olan ağacın başını o qədər
də aşağı tutması ağacın özü üçün
zərərdir, çünki sınar. O
səbəbdəndir ki, ağacın qədr və
qiymətini bilən bağbanlar o cürə
ağaclara bir dayaq qayırırlar ki,
bu "başıaşağılıqdan" ona bir
zərər və sədəmə yetişməsin.
Halbuki bizdə tək-tək tapılan barlı
"ağaclar" bar verib başıaşağı
olduqları halda, onun barından
mənfəət aparanlar daha da
başından basırlar ki, binəva puç
olsun!
Boşboğazlar
Bir az da öz işimizdən, daha
doğrusu, öz içimizdən danışaq....
Adam qəzeti əlinə alıb açanda,
müharibədən başqa bir şey
görmür. Hərçənd bu halda, lap
qızıq bir şey varsa, o da yenə elə
müharibə xəbərləridir, amma
yenə də öz işimizi və öz içimizi
yaddan çıxartmayaq. Götürək,
məsələn, bizim boşboğazlarımız ı
və buradan bir haşiyə çıxaq. Bu
halda Avropa adamlarının hansı
biri ilə danışıq eləsən və hansı
məsələyə əl vursan, baxib
görərsən ki, bu adamın hər bir
məsələdə bir müəyyən nəzəri
vardır. Amma bizlərdə belə deyil.
Məsələn, Kərbəlayı əliquluya
deyirsən ki, Kərbəlayı əliqulu,
qatıq ağdır, Kərbəlayı əliqulu
deyir ki, doğrudur, ağdır. Bir də
görürsən ki, boşboğazlarımız
dan biri çıxdı və dedi: "Xeyr, qatıq
qaradır və onun ağlığı da məhz
qaralığındadır". Kərbəlayı əliqulu
razı olub deyir ki, doğrudur, qatıq
qaradır. Sonra bir ayrı boşboğaz
çıxıb Kərbəlayı əliqulunu inandırır
ki, qatıq qırmızıdır. Kərbəlayı
əliqulu inanır.... Deyirlər sarıdır,
inanır, yaşıldır, inanır. Qərəz,
Kərbəlayı əliqulu olur bir yaş
çubuq, hara əyirsən ora əyilir. Bu
nədən belə olur? Nə üçün
Kərbəlayı əliqulu ora-bura əyilir?
Bu ondan ötrü olur ki, Kərbəlayı
əliqulunun qatığın ağlığı
barəsində nəzəri müəyyən,
etiqadı dürüst və imanı kamil
deyildir. Kərbəlayı əliqulu qatığın
rəngindən bixəbərdir, odur ki,
hər kəs hər nə deyir, ona qulaq
asır və axırdan axıra yenə bilmir
ki, qatıq nə rəngdədir. Əlbəttə,
Kərbəlayı əliquludan murad
ümum camaatımızdır və qatıqdan
da murad camaat işlərimizdir.
Bəli, insanın gərək [....] hər bir
barədə dürüst bir etiqadı olsun.
Amma bəşərtiha və bəşürutiha.
Etiqadı yaxşısına olsun, pis şeyə
olmasın. Məsələn, deməsin ki,
mənim etiqadıma görə oxuyub
yazmaq haramdır və ya zərərdir.
əksinə, etiqad etsin ki, elm və
mərifət ən vacib şeylərin
böyüyüdür və hərgah
boşboğazın birisi desə ki, oxuyub
yazmaq pis şeydir, cavab versin
ki, xeyr, boş danışırsan.
Boşboğaz kimdir?
Boşboğaz camaat işlərinə zərər
vuran bir para biməni
vücudlardır ki, özlərinin
əllərindən heç bir şey gəlmir,
bişüurdurlar, bivecdirlər və
bununla belə həsuddurlar, xain
və xasirdirlər.
Sənətləri nədir?
Onu pisləmək, bunu pisləmək,
bacarıqlı adamları söymək, iş
görənlərə zərər yetirmək, fitnə
salmaq. Camaatımızın, yəni yaxşı
ilə pis barəsində dürüst etiqadı
olan camaatımızın borcu odur ki,
haman müzürr boşboğazları
tapıb, ağızlarını açan kimi
ağızlarından vursun, yol
verməsin, qudurtmasın və bu
yolla onların bazarını kasad edib,
meydandan çıxartsın, qovsun....
Amma bunun üçün yaxşıya və
yamana etiqad lazımdır ki,
boşboğazların fikri haman dəm
aşkar olsun...
Üzeyir bey Hacibeyli "Biz ile
Yevropalilarin tefavütü"
Yevropalılar ağappaq və tərtəmiz
bir libas kimidirlər. Biz də kirdən
rəngi məlum olmayan mündəris
bir paltar kimiyik. Odur ki, haman
ağ və tərtəmiz paltarın üstə bir
balaca ləkə düşəndə, o saat
məlum eləyir, amma kirli paltarın
üstünə min o qədər ləkə düşsün,
məlum eləməz. O səbəbdəndir ki,
məsələn, Firəngistanda birisi ildə,
ayda bazarda bir güllə atanda
qəzetlər bir həftə o barədə
danışırlar, camaat böyük
həyəcana düşür ... halbuki bizim
yerdə gündə beş-altı adam
öldürülür, heç kəsin qulağına
girmir.... Ağappaq qar kimi təmiz
bir pencəyin üstünə bir damcı
mürəkkəb düşərsə, yarım
verstdən məlum eylər, amma
bizim bədənimizdəki çirkin
paltarın üstünə bir girvənkə
mazut tök, bir addımdan məlum
eləməz.
***
İkinci təfavüt. Bu halda, yəni bu
iyirminci əsrdə yevropalılar səy
edirlər ki, quş kimi havada uça
bilsinlər. Amma biz bədbəxtlər
hələ indi çalışırıq ki, adam kimi
dünyada yaşaya bilək.... Şeir:
Onlar əvvəl adam imişlər ki,
indi də quş olmaq istəyirlər,
Bəs biz əvvəl nə imişik ki,
indi adam olmaq istəyirik?
***
İndi keçək başqa
məsələlərə.Təkəbbür və lovğa
adamdan hamının zəhləsi gedir,
amma hamı da o cürə
adamlardan çəkinir və həmişə
onlara yol verməyə məcbur olur.
Hər halda, bu məsəl ki--ağac bar
gətirdikcə başını aşağı tutar--
hamının xoşuna gəlir. Amma
burasını unutmaq olmaz ki, barı
çox olan ağacın başını o qədər
də aşağı tutması ağacın özü üçün
zərərdir, çünki sınar. O
səbəbdəndir ki, ağacın qədr və
qiymətini bilən bağbanlar o cürə
ağaclara bir dayaq qayırırlar ki,
bu "başıaşağılıqdan" ona bir
zərər və sədəmə yetişməsin.
Halbuki bizdə tək-tək tapılan barlı
"ağaclar" bar verib başıaşağı
olduqları halda, onun barından
mənfəət aparanlar daha da
başından basırlar ki, binəva puç
olsun!
Boşboğazlar
Bir az da öz işimizdən, daha
doğrusu, öz içimizdən danışaq....
Adam qəzeti əlinə alıb açanda,
müharibədən başqa bir şey
görmür. Hərçənd bu halda, lap
qızıq bir şey varsa, o da yenə elə
müharibə xəbərləridir, amma
yenə də öz işimizi və öz içimizi
yaddan çıxartmayaq. Götürək,
məsələn, bizim boşboğazlarımız ı
və buradan bir haşiyə çıxaq. Bu
halda Avropa adamlarının hansı
biri ilə danışıq eləsən və hansı
məsələyə əl vursan, baxib
görərsən ki, bu adamın hər bir
məsələdə bir müəyyən nəzəri
vardır. Amma bizlərdə belə deyil.
Məsələn, Kərbəlayı əliquluya
deyirsən ki, Kərbəlayı əliqulu,
qatıq ağdır, Kərbəlayı əliqulu
deyir ki, doğrudur, ağdır. Bir də
görürsən ki, boşboğazlarımız
dan biri çıxdı və dedi: "Xeyr, qatıq
qaradır və onun ağlığı da məhz
qaralığındadır". Kərbəlayı əliqulu
razı olub deyir ki, doğrudur, qatıq
qaradır. Sonra bir ayrı boşboğaz
çıxıb Kərbəlayı əliqulunu inandırır
ki, qatıq qırmızıdır. Kərbəlayı
əliqulu inanır.... Deyirlər sarıdır,
inanır, yaşıldır, inanır. Qərəz,
Kərbəlayı əliqulu olur bir yaş
çubuq, hara əyirsən ora əyilir. Bu
nədən belə olur? Nə üçün
Kərbəlayı əliqulu ora-bura əyilir?
Bu ondan ötrü olur ki, Kərbəlayı
əliqulunun qatığın ağlığı
barəsində nəzəri müəyyən,
etiqadı dürüst və imanı kamil
deyildir. Kərbəlayı əliqulu qatığın
rəngindən bixəbərdir, odur ki,
hər kəs hər nə deyir, ona qulaq
asır və axırdan axıra yenə bilmir
ki, qatıq nə rəngdədir. Əlbəttə,
Kərbəlayı əliquludan murad
ümum camaatımızdır və qatıqdan
da murad camaat işlərimizdir.
Bəli, insanın gərək [....] hər bir
barədə dürüst bir etiqadı olsun.
Amma bəşərtiha və bəşürutiha.
Etiqadı yaxşısına olsun, pis şeyə
olmasın. Məsələn, deməsin ki,
mənim etiqadıma görə oxuyub
yazmaq haramdır və ya zərərdir.
əksinə, etiqad etsin ki, elm və
mərifət ən vacib şeylərin
böyüyüdür və hərgah
boşboğazın birisi desə ki, oxuyub
yazmaq pis şeydir, cavab versin
ki, xeyr, boş danışırsan.
Boşboğaz kimdir?
Boşboğaz camaat işlərinə zərər
vuran bir para biməni
vücudlardır ki, özlərinin
əllərindən heç bir şey gəlmir,
bişüurdurlar, bivecdirlər və
bununla belə həsuddurlar, xain
və xasirdirlər.
Sənətləri nədir?
Onu pisləmək, bunu pisləmək,
bacarıqlı adamları söymək, iş
görənlərə zərər yetirmək, fitnə
salmaq. Camaatımızın, yəni yaxşı
ilə pis barəsində dürüst etiqadı
olan camaatımızın borcu odur ki,
haman müzürr boşboğazları
tapıb, ağızlarını açan kimi
ağızlarından vursun, yol
verməsin, qudurtmasın və bu
yolla onların bazarını kasad edib,
meydandan çıxartsın, qovsun....
Amma bunun üçün yaxşıya və
yamana etiqad lazımdır ki,
boşboğazların fikri haman dəm
aşkar olsun...
Onlayn Tanışlıq: 6881 / 1161