dinler üzerinde qurmuşlar. Xatırladırıq ki, evvela bu dinler baresinde tam aydın bir tesevvür ve deqiq me`lumat mövcud deyildir; bu barede söylenilenlerin ekseriyyeti sırf ferziyye ve güman esasındadır. İkincisi, bu kimi dinler esas e`tibarile mütereqqi ve yetkin dinlerden hesab olunmurlar; cehalet, mövhumat ve xurafatla qarışmış inanclar silsilesindedir. Bu sahede tedqiqat aparan alimler öz elmi araşdırmalarını İslam dini kimi ağıl ve mentiq esasında olan kamil bir din üzerinde qursalar, alınan neticeler tamamile ferqli olacaqdır.
3. İkinci bendde qeyd olunanlara diqqet yetirsek me`lum olar ki, qorxu nezeriyyesini ireli süren sosioloqlar, tarixçiler ve din tedqiqatçıları onu yalnız bir nezeriyye olaraq qebul etmişler. Buna göre de hansısa bir müddeanın isbatında ondan elmi bir metleb kimi istifade etmek olmaz.
Samuel Kinq bu barede deyir: “ - Dinlerin menbe ve menşeyi müemmalarla örtülmüşdür. Bu barede alimler saysız-hesabsız nezeriyyeler ireli sürmüşler ki, onlardan yalnız be’zileri ağıl ve mentiqle uyğundur; hetta en yaxşı nezeriyyeler bele, elmi cehetden isbat olunmamışdır; ferziyye olaraq söylenen bu fikirler mentiqi tesevvür dairesinden bir addım bele öne keçe bilmemişdir. Buna göre de sosioloqlar arasında dinlerin menbeyi ile elaqedar keskin fikir ayrılığı mövcuddur.”

<< 1 2 [3]