NEFSİN TEKAMÜL VE TENEZZÜLÜ
NEFSİN İNKİŞAFI VE SÜQUTU
Mövzumuz nefsin terbiyesidir. Qeyd etdik ki, bu söz Qur`andan götürülmüşdür. Ayelerden me`lum olduğu kimi nefs üçün onu hem ucalığa, hem de tenezzüle aparan yollar vardır. O, hem tekamül, hem de süqutetme xüsusiyyetine malikdir.
Nefsin nece inkişaf etdiyini ve ya nece süquta uğradığını gözle görmek qeyri-mümkündür. Başqa sözle, bu hiss üzvlerinin duya bileceyi prosses deyil. Orqanizmin xesteliklerini hiss etmek mümkün olduğu halda ruhun xesteliklerini hiss etmek mümkün deyil. Nefsin xesteliklerini tanımaq yalnız yüksek ruhi derrake vasitesile onu müşahide etmekle mümkündür. Bu ruhani halet «hüzuri elm» (Allahın insanın qelbine eta etdiyi elm nuru) adlanır. Tekamülün müeyyen derecesine çatanlar bunun ne demek olduğunu asanlıqla anlaya bilerler. Hüzuri elm vasitesi ile nefsin veziyyetini derk ede bilmeyenler aye ve hedislerden yardım almalıdırlar.
Qur`ani-kerimde buyurulur ki, nefs de beden kimi çirklene biler. Çirkinlikden temiz-lenmemiş nefs inkişaf ede bilmez. Toxumun cücermesi üçün ilkin şertler lazım olduğu kimi, nefsin de inkişafı üçün müeyyen şerait lazımdır. Çürük ağac meyve vere bilmediyi kimi xeste nefs de ireli addım ata bilmez. Ağacın od tutub yanması ve ya quruması üçün tekce xarici te`sir rol oynamır. Ele bir şerait yarana biler ki, ağac öz içinden yanar. Afrika ve Avstraliyadakı meşe yanğınları buna bir nümunedir. Be`zen ele ağaclarla rastlaşmaq olur ki, od tutub alovlanmadığı halda bu ağacın gövde ve yarpaqları yanmış ağac tek qaralır. Bu halı yaradan havadakı ve torpaqdakı ifrat quruluqdur.
İnsanın nefsi de beledir. Be`zen o içinden od tutub alışır. “Beqere” suresinin 24-cü ayesinde buyurulur: “Yanacağı insanlar olan oddan qorxun.” Bu ele bir oddur ki, kenardan qığılcıma ehtiyacı yoxdur. “Humeze” suresinin 6-7-ci ayele-rinde oxuyuruq: “O, Allahın alışdırdığı oddur; ele bir od ki, qelbleri bürüyür.” Xaric-den gelen od insanın cismini yandırır. Qelbi yandıran od ise nefsin xesteliyinden doğan

[1] 2 3 ... 5 >>