İnsanın vücudu iki
terkib hissesinden –
ruhdan ve cismden
ibaretdir. Cansız
cisme (bedene)
heyat veren, onun bütün hereketlerini
istiqametlendiren ve nizamlayan
ruhdur. Ruh – insanın mahiyyeti,
şexsiyyeti demekdir.
Ruh barede deqiq melumatı
beşeriyyet hele elde etmeyib. Çünki
Allah-teala özü ruh haqqında etraflı
melumat vermeyi meslehet görmeyib.
Bir defe yehudiler Hezret Mühemmed
Peyğemberi (s) sınağa çekmek
meqsedile ona bir neçe çetin sual
verdiler. Sualların biri de ruhun
mahiyyeti haqqında idi. Allah-teala
vehy vasitesile o biri sualların cavabını
Peyğemberimize etraflı şekilde izah
etdi, ruh meselesine gelince ise
aşağıdakı ayeni gönderdi: «Senden
ruh haqqında soruşarlar. De: «Ruh
Rebbimin emrindedir. Size (bu barede)
yalnız cüzi bilik verilmişdir» (İsra, 85).
Allah-teala Quranda ruh barede etraflı
melumat vermeyi ona göre meslehet
görmeyib ki, insan öz ruhunu derk
edib anlaya bilmez. Axı ruh insanın
menevi alemi, ağlı, şüuru, vicdanı
demekdir.
Ruh haqqında qısaca olaraq bunu deye
bilerik ki, o, maddi deyil, cism deyil,
onun ölçüleri (eni, uzunluğu,
hündürlüyü), forması, rengi, iyi ve
başqa zahiri elametleri yoxdur. Xarici
duyğu üzvleri (meselen, göz, qulaq ve
s.) vasitesile ruhu hiss etmek mümkün
deyil.
Ruh ölmezdir, cismin mehv
olmasından sonra yene yaşayır ve
qiyamete kimi öz aqibetini gözleyir.
İmam Eli ibn Ebu Talib (e) ruha bele
terif vermişdir: «Cismde ruhun yeri
sözde menanın mövqeyi kimidir».
Bedenin özünemexsus halları ve
xüsusiyyetleri olduğu kimi, ruhda da
bunlar vardır. Hezret Eli (e) ruhla
bedeni müqayise ederek
buyurmuşdur: «Cismin (bedenin) altı
halı olur: sağlamlıq ve xestelik, dirilik
ve ölüm, yuxu ve oyaqlıq. Ruhun da
belece altı veziyyeti vardır. Ruhun
sağlamlığı – yeqinlik, xesteliyi – şekk-
şübhedir. Diriliyi – elm, ölümü –
cehaletdir. Ruhun yuxusu – qeflet,
oyaqlığı – zikrdir».
Exlaq alimleri insanda iki cür ruhun
olduğunu söylemişler. Bunların biri –
heyvani ruh yalnız insanın

[1] 2 3 >>