Qezneviler sülalesinin qüdretli hökmdarı Sultan Mahmudun Ayaz adlı bir xidmetçisi vardı. Ayaz sultanın en sadiq sirdaşı idi.

Hökmdar vezirlere etibar etmediyi sirlerini ona deyer, ondan meslehet alardı. Ayaz bir an da sultanın gözünden kenar olmazdı. Bu münasibet o qeder meşhur idi ki, hetta orta esrler Şerq edebiyyatında Mahmud ve Ayaz misalı dostluq ve sedaqetin remzi sayılırdı.

Sultan Mahmud Qeznevinin Ayazla tanışlığı bu şeraitde baş vermişdi. Sultan bir gün ova çıxır, onu müşayiet edenlerden ayrı düşür. Hem özü, hem de atı yorulub susamışdı. Çölde bir ev görerek yaxın geldi, evin qapısını döyüb soyuq su istedi. Qapını açan yeniyetme oğlan edeble salamlaşıb dedi ki, atam yaxınlıqdakı quyudan su getirmeye gedib. Evde su olmadığı üçün gerek atamın gelmeyini gözleyek.

Sultanın gözlemekden savayı çaresi yox idi, çünki yaxınlıqda başqa ev göze deymirdi. Heyetde oturub oğlanla söhbet etmeye başladı. Tezlikle hiss etdi ki, hemsöhbetinin yaşı az olsa da, edebi çox, zehni itidir.

Bir neçe deqiqeden sonra oğlan eve keçib, buz kimi soyuq su ile qayıtdı. Suyu hökmdara teqdim etdi. Sultan Mahmud qezeb qarışıq teeccüble soruşdu:

Evde su ola-ola niye mene vermirdin? Niye atanın su dalınca getdiyini söyledin?

Oğlan cavab verdi:

Men sizin uzun yol gelib terlediyinizi gördüm. Soyuq su içseydiniz, mütleq xestelenerdiniz. Ona göre sizi bir müddet yubatmağa çalışdım ki, teriniz asta-asta soyusun. İndi bu suyu içseniz, ziyanı olmaz.

Sultan oğlanın qağıkeşliyini ve ferasetini beyendi. Saraya çatan kimi adam gönderib onu öz yanına xidmete götürdü. Belece, Ayaz hökmdarın en inanılmış adamı oldu.

Vezir-vekiller sultanın Ayaza olan etibarına paxıllıq edirdiler. Buna göre defelerle sultanın yanında Ayazdan söz salıb onu lekelemeye çalışırdılar. Bir gün sultan onların cavabını vermek qerarına geldi. Sarayın penceresinden baxıb, şehere daxil olan bir karvanı yanındakılardan birine gösterdi:

Get soruş ki, bu karvan haradan gelir?

Adam getdi, bir azdan qayıdıb

[1] 2 3 >>