xestelikleri sağalda, dini merasimleri idare eden, ölüleri o biri dünyaya ötüren dini adamı idi. Esil önemi, şexsi ve cemiyyetin problemlerini hell ederken ruhlarla Allahlarla elaqeye girmek üçün keçirilen merasimlerde şaman hem aktyor, hem reqqas, hem de müğenni olurdu. Nağara çalır, bir çox havaları tekrarlayaraq ferqli ritmik hereketler edirdi.
Reqs ve İslam
İslam dini ise, özünden evvelki dinlerle bağlı olduğunu düşündüyü reqsleri qadağan etmek yolunu seçdi. Ancaq reqsi tamamlile götürmedi.
Musiqi ve reqs anlayışından semalar ortaya çıxdı. Bir çox islam teriqetinde dini merasimlerde reqse yer verilir. Bunlardan en bilineni Mevlevi semalarıdır (bax. Mevlana). Semalarda ilahiler söylenilir, xüsusi geyimli dervişler (sema-zenler) fırlanaraq reqs edir. Bu fırlanma esnasında semazenler gözlerini esasen göyı çevirirler, sol ovuclarını da göye, sağ ovuclarını ise yere teref çevirirler.
Semaların ancaq İslam medeniyyetinden emele geldiyini söylemek çetindir. Semalarda istifade olunan bir çox reqsde evvelki dövrlerin ve xalqların tesirinin olduğu da düşünülür. Evvelki dövrlerin reqsi daha sonraki dövre keçib, minlerle il evvel yol keçerken reqs fiqurları biri birine qarışaraq iç-içe girib...
»Oxu zalına keç