Quran niye müxtelif cür tefsir edilir?

Tefsir - zehin ve fikir işidir. Bir çox mechulları aşkar etmek üçün hereket eder. Tefsir ancaq Quran ayesine aid bir elm deyildir, belke her hadiseni ve ya her kelamı tefsir etmek olar. (Tebyan)

Tefsirin menası mövzunun aydınlaşdırılması ve izah olunmasıdır. Yeni, tefsir mövzunu keşf eder, aydınlaşdırar, beyan eder, şerh eder. Tebiidir ki, her bir sözü ve her bir mövzunu müxtelif cür izah etmek mümkündür. Kelam sahibinin elmi her ne qeder yüksek olarsa, izah ve beyanı da daha derin ve daha aydın olar. Hetta bir beyt şeiri bele tefsir etmek olar. Bu yolla hemin şairin elm ve qüdretinden xeberdar olmaq olar. Qurani-Kerim Allahın kelamı olduğu üçün Onun elminin tecellisi, hikmetidir. Beşeri hidayet eden ali bir iradedir. Ona göre de her bir kitabdan ve kelamdan çox tefsire ehtiyacı vardır. İmam Eli (e) buyurur: “Nazil olan kitabın sirri - Qurandadır. Quranın sirri ise “Fatihetul-kitab”dadır. “Fatihetul-kitab”ın sirri ise “Bismillehir-Rahmenir-Rahim”dedir. “Bismillehir-Rahmenir-Rahim”in sirri ise “Bismilleh”in “ba”sındadır ve hemçinin “Bismilleh”in “ba”sından olan her bir şeydedir. “Ba”nın aşağısında nöqte vardır ve men “ba”nın aşağısında olan hemin nöqteyem”.

Hetta bu hedisi bele müxtelif cür tefsir etmek olar. Misal üçün şerh vermek olar ki, Allah Tealanı tanımaq üçün Onun Uca ve Müqeddes adlarını tanımaq lazımdır. Elbette Allahı tanımaq elm isteyir. Bu elm ise vehy menbeyi olan Peyğemberde (s) cem olmuşdur. İmam Eli (e) ise bu elmin qapısıdır. Demeli Allahı tanımaq ve tövhid qapısı odur. Hezret Peyğemberden (s) gelen hedisde oxuyuruq: “Bütün varlıqlar “Bismillehir-Rahmenir-Rahim”in “ba”sından zühur edibler”.

Ona göre de rehmetlik İmam (r) “Hemd” suresinin tefsirinde buyurmuşdur: “Qeybin bütün tecellisi ki, Quran onun tercümanıdır... Bu mena ise Allahın böyük adı olan “Bismillah”da mövcuddur. “Ba” herfi - sebebiyyet meqamıdır ve nöqtesi - bu sebebin sirridir. Eli (e) - vilayetin sirri ve sebebidir. Ona göre de o,

[1] 2 >>