Şie ve ehli-sünne firqeleri arasında
ixtilafa sebeb olan meselelerden biri
de cebr ve ixtiyar meselesidir. Ehli-
sünne Ehli-beyt (e) yolundan
ayrıldığına göre bu problemi hell
ede bilmedi ve neticede onların
bezisi (Eşaire ve Cebriler) cebri
bezisi ise (Mötezile) ixtiyarı qebul
etdi.
Bu etiqadların yaranmasının iki esas
sebebi var:
1-Bezi aye ve hedislerin düzgün derk
edilmemesi;
2-Bezi hakimler öz zülmlerini izah
etmek meqsedi ile bele eqideleri
insanların beynine yeritmişler.
Meselen: Müaviye camaata zülm edir
ve onlara zülme tabe olmağa mecbur
olduqlarını bildilirdi.
Şie mezhebi ise bu meseleni hezret
Elinin (e) kelamından istifade
ederek asanlıqla hel etdi. Hezret
buyurur: Ne cebr ve ne itxiyar, bu
ikisinin arası. Hedisde meqsed budur
ki, insan ne tam suretde mecburdur
ve ne tam suretde ixtiyara malikdir.
O, Allahın qüdretinden asılı olan
ixtiyarın sahibidir.
Amma bütün bunlara baxmayaraq,
hezret Peyğemberden (s) "Bedbext
ana betninde bedbext ve xoşbext
ana betninde xoşbext olur." kimi
bezi hedisler de neql olunmuşdur.
Bu hedisler bezi insanları şübheye
salmış ve insanın mecbur olması
kimi başa düşmüşler.
Hedisin izahı:
Hedisi qebul etmeyin iki mühüm
yolu var. Onun senedi ve metnin
düzgünlüyü. Qeyd olunan hedisin
sened ve metn cehetinden heç bir
problemi yoxdur.
Alimler hedise müxtelif izahlar
vermişler. Burada onların bir
neçesine işare edirik:
1-Ellame Tebersi: Hedisde meqsed
insanın geleceyinden xeber
vermekdir. Yeni insan günah
etmeyin tesirinden bedbext olacaq
ve bu günahlar onu cehenneme
sürükleyecek. Nece ki, yaşlı atası
olan şexse deyirler: "O, yetimdir"
Yeni tezlikle yetim olacaq.
2-Ayetullah Yequb Ceferi: Bu hedisin
müqabilinde başqa hedisler de
vardır ki, onların kömeyi ile qeyd
olunan irad aradan qalxır. İbn Ebi
Umeyr deyir: İmam Kazimdan (e)
Peyğemberden (s) neql olunan bu
hedisin menasını soruşdum.
"Bedbext ana betninde bedbext ve
xoşbext ana betninde xoşbext olur."
İmam buyurdu:

[1] 2 3 >>