Uzun esrlerdir ki, dünya seviyyesinde tehsil prosesinin uğurlu keçmesine yardım eden şertler öyrenilir, buna mane olan cehetlerin aradan qaldırılması istiqametinde tecrübeler aparılır.

Tehsilin keyfiyyetine kömek eden amillerden biri de müellimle şagird arasında semimi münasibetin qurulmasıdır. Xüsusile, dersden kenar meşğeleler, müzakireler, gezintiler, görüşler, dernek çerçivesinde çalışmalar bu menada böyük ehemiyyet kesb edir. Müellimle şagird arasındakı maneelerin aradan qaldırılması tehsil prosesinin keyfiyyetinin yükselmesine yalnız müsbet tesir ede biler.

İslam elm tarixinde ve tedris enenesinde bu meseleye ciddi fikir verildiyinin şahidi oluruq. Medrese ve hövze sisteminde ders müddetinden kenar vaxtlarda da ustadla şagird arasındakı münasibet kesilmirdi. Müellim yalnız ayrı-ayrı fenleri öyretmekle kifayetlenmir, hem de şagirdlere dünyagörüşü, düşünce üfüqü, edeb-erkan, exlaq, medeniyyet telim edirdi. Müellimin bütün davranışı şagird üçün nümune rolunu oynayırdı. Müellimle telebeler ibadetleri (vacib ve müsteheb namazları) adeten camaat halında yerine yetirirdiler. Bezen telebeler müellimin başçılığı altında müqeddes mekanlara ziyarete gedirdiler. Mövlud, ezadarlıq ve defn merasimlerinde birge iştirak da onları birleşdirirdi. Bütün bu amiller telebenin şexsiyyetinin formalaşmasında mühüm rol oynayırdı.

Müellim öz şagirdlerinin çetinlikleri ile de yaxından maraqlanırdı. Qerib ölkede ders oxuyan telebe hemişe ata evezinde öz müellimine arxalanırdı. Müellim öz şagirdlerinin maddi veziyyeti, dolanışığı, aile problemleri, hetta veteninde qalmış aile üzvlerinden aldığı xeberlerle maraqlanır, imkan çerçivesinde onlara maddi ve menevi yardım gösterirdi. Şagirdle müellim arasında maddi teminat meselesinde “menim-senim” anlayışı yox idi. Müellim öz son çörek tikesini şagirdi ile paylaşırdı. Bu barede aşağıda verdiyimiz bir misal çox ibretamizdir.

XIX esrin axırları – XX esrin evvellerinde müselman dünyasında böyük hörmete malik olan merhum Axund

[1] 2 >>