tezahürlerinde eks olunur. Sosial davranış dedikde, insanın başqa adamlarla qarşılıqlı münasibetleri başa düşülür. Körpelik dövründe uşaq etrafında başqa adamların da olduğunu, kimin ise onunla oynamaq istediyini anlamasa da, adamları etraf xarici alemin fiziki obyektlerinden ferqlendire bilir.
Yeni doğulan körpenin emosional heyatında ağlama reaksiyası esas yer tutur. Onun ağlama sesleri adeten bir not üzerinde monoton ritm üzre baş verir. Körpenin rahatlğı (komfort) ve narahatlığından (diskomfort) asılı olaraq onun nitqinde bezi xüsusi sesler müşahide olunur. Körpenin qırıq-qırıq ağlaması ve emme hereketlerinin hereketleri onun ses repertuarını zenginleşdirir. Vokolizasiya adlanan bu proses öz forma ve xarakterine göre deyişir, körpenin daxili veziyyetinden, xarici mühitin tesirlerinden asılı olaraq müxtelif fizioloji reaksiyaların yaranması baş verir. Dörd aylığında körpe ona yönelmiş nitqe qarşı tebessümle cavab verir. Bu dövrde uşağın ses feallığında sıçrayış müşahide olunur. Evvelce körpe “a” ve “o” seslerini, sonra ise m,b,p,d kimi samitleri teleffüz edir. Tedricen uşaq müeyyen ses birleşmelerini özünemexsus şekilde tekrarlamağa başlayır. Yaşlıların uşaqla verbal ünsiyyeti mehdud olduqda, bu uşağın nitqinin inkişafının lengimesine getirib çıxarır. Bu lengimeye sebeb olan amillerden biri de, psixoloqların fikrince, yaşlıların hedsiz çox danışmasıdır. Yaşlıların çoxsözlü ve mürekkeb nitqi uşaqlarda nitqin inkişafına lengidici tesir gesteren amillerden biridir. Meşhur İsveçre psixoloqu J.Piaje bele hesab edirdi ki, uşaqlarda dilin menimsenilmesi imkanları onlarda idrak qabiliyyetlerinin inkişaf seviyyesinden asılıdır.

<< 1 2 3 [4]