Musiqideki riyazi sirri keşf
ederek yazıya tökmenin ilk
temeli Pifagor …Pythagoras, M.
Ö. 530 450… terefinden
atılmışdır. Biz özünü mekteb
sıralarından o meşhur dik
üçbucaq teoremi ile xatırlayarıq
amma Pifagor indiki vaxtda
çatdığımız elm seviyyesinin
atasıdır. O öz dövrüne qeder
inkişaf etmiş bütün işleri bir
intizam altında yığmış hendese,
arifmetik, astronomiya,
coğrafiya , musiqi ve tebiet
melumatı olaraq ayrı-ayrı elm
saheleri yaratmışdır.
Pifagor elmi, elm üçün düşünür,
elmin tetbiq etmek onu
maraqlandırmırdı. Bu sebeble
melumat seven menasındakı
filosof sözcüyünü ilk olaraq o
istifade etmişdir . Pifagor bütün
kainatın ededler ve aralarındakı
elaqelere göre qurulduğuna
inanırdı .
Pifagorun musiqinin içindeki
riyaziyyatı bir demirçi dükanının
qarşısından keçerken keşf etdiyi
revayet ediler. Demirçi
ustasının demir döyerken
istifade etdiyi aletlere göre
deyişik sesler çıxarması
Pifagorun marağını çekmiş,
dükanı bağlatdıraraq ustaya
müxtelif aletler istifade
etdirmiş , çıxan sesleri
araşdırmış ve qeydler
götürmüş . Qerb musiqisini 9.
esrin başına qeder
notalamadan xebersiz idi.
Eserler qulaq yoluyla nesilden
nesile köçürülür, bu vaxt
deyişmeye uğrayır, zamanla
unudula bilirdi. 9. esrin ikinci
yarısında ilk notalama sistemi
ortaya çıxdı. Arezzolu Guidonun
Guid Arezzo notalama
sisteminin seslerin yüksekliyini
qeti olaraq ifade etmeye
başlamasıyla böyük bir
irelileme qeyd edildi. 11. esrde
notların üzerine düzüldüyü beş
xettden ibaret yaranan
portenin istifade edilmesiyle
notların yüksekliyi do, re, mi,….
ve müddeti birlik, ikilik, dördlük,
…. qeti şekilde teyin oluna biler
hala geldi. Eslinde musiqinin
dörd parametri vardır
Yükseklik, müddet, şiddet ve
tonu.
Bunlardan ilk ikisi zamanla
ümumi qebul gören bir sıra
işareler sayesinde kağız
üzerine töküle bilmiş , şiddet ve
tonu ise notun yanında elave
sözlerle ifade edilmişler ve
qismen de şerhe açıq
buraxılmışlar .
Müxtelif sesleri ifade etmek

[1] 2 >>