heyadır, menevi kateqoriyadır. İnsan da var ki, insanlar arasında utansa da, xelvete düşende elinden geleni esirgemir. Bu da bir növ kor heyadır. İnsanlardan heyadır, Allahdan heya deyil. Esl heya ise Allahdan çekinmekdir. Allahdan heya eden insan onun Peyğemberinden de, meleklerinden de, insanlardan da heya eder.
Ele qelbimöhürlüler, ele bedbextler var ki, ne bendeden heya edir, ne Allahdan utanır. Belesinin ne edeb kateqoriyasında, ne İslam anlayışında yeri var.
Heya insanı hiyleden, riyadan, mekrden, aravuruşdurmadan, bedxahlıqdan uzaq tutar. Peyğemberimiz Hezreti-Muhammed (s.e.s.) bele buyurub: "Ehsan Allah-Tealanı qarşısında görürmüş kimi Ona itaet, ibadet etmekdir". Tebii ki, ehsan şüuru çox yüksek bir seviyyedir ve imanın gücü ile o merheleye yetişmek mümkündür. Ehsan şüurunu daşıyan insan özünü her an Allah-Tealanın hüzurunda görür; elini harama uzatmaz, qeybden uzanmış bir qılıncmı, bir ağacmı elinin üstüne vuracaqmış kimi qorxar, hürker. Başqa bir hedisinde Peyğemberimiz bele buyurub: "İlk baxış yararına, sonrakı ise zererinedir". Bu hedisde buyurulduğu kimi, insan qeyri-iradi olaraq harama baxdığı halda, Allahdan utanaraq gözünü çekirse, bu, iradi addım qarşılığında mükafatını alacaq. Yox, eger nefsine uyaraq harama baxmaqda davam ederse, o baxışın evveli de zererinedir, sonrası da. Allah-Teala buyurur ki, harama baxmaq şeytan oxlarına teslim olmaqdır. Eger bendem sırf Meni düşünerek gözünü haramdan çekerse, bunun qarşılığında men onun qelbine ele bir nemet qoyaram ki, zövqünü bu dünyada da hiss eder.
Beli, heya Allah qarşısında qulun teslimiyyet duyğusunun bir tezahürüdür. Peyğemberimiz buyurur ki, gerçek heya başının içini bele pis düşüncelerden, exlaqa zidd fikirlerden qorumaqdır.
Şeytanın insana qalib geldiyi meqamlar mehz onun nefsine uyaraq harama meyil etmesi ile mümkündür.
İnsanda yaradılışdan olan bir heya hissi var ki, ona fitri heya deyilir. El arasında buna arlanmaq da deyirler. Bir de yuxarıda dediyimiz kimi, imandan gelen heya var ki,

<< 1 [2] 3 >>